Zeszyt 4/2015

• Małgorzata Pyrcak-Górowska - Wysłuchanie biegłego na posiedzeniu w przedmiocie orzeczenia, zmiany lub uchylenia środka zabezpieczającego – problemy interpretacyjne związane z art. 199b § 2 k.k.w.

nowelizacja prawa karnego, środki zabezpieczające, wysłuchanie biegłych

Artykuł dotyczy praktycznych problemów związanych ze stosowaniem art. 199b § 2 k.k.w. Zdaniem autorki wysłuchanie biegłych przed „orzeczeniem, zmianą i uchyleniem środka zabezpieczającego”, o którym mowa w art. 199b § 2 k.k.w., należy rozumieć jako wysłuchanie biegłych na każdym posiedzeniu, które może zakończyć się wydaniem postanowienia o orzeczeniu, zmianie lub uchyleniu środka zabezpieczającego, a zatem również na każdym posiedzeniu w przedmiocie dalszego stosowania środka zabezpieczającego w trybie art. 204 § 1 i 4 k.k.w. Regulacja ta, w połączeniu ze sposobem ukształtowania właściwości miejscowej sądu w postępowaniu dotyczącym wykonywania środków zabezpieczających prowadzi do tego, że lekarze psychiatrzy oraz psychologowie z zakładów psychiatrycznych, w których wykonywane są środki zabezpieczające, zobowiązani są do uczestnictwa w posiedzeniach dotyczących dalszego stosowania środka zabezpieczającego na terenie całego kraju, wobec każdego z pacjentów, regularnie co pół roku. Sąd po przesłaniu przez kierownika zakładu psychiatrycznego opinii pisemnej dotyczącej stanu zdrowia sprawcy powinien wydać postanowienie o zasięgnięciu ustnej opinii psychologa oraz jednego z psychiatrów, którzy sporządzali opinię pisemną oraz wezwać ich na posiedzenie w charakterze biegłych. Za złożenie opinii ustnej dotyczącej stanu zdrowia sprawcy na posiedzeniu sądu na podstawie art. 199b § 2 k.k.w. przysługuje wynagrodzenie oraz zwrot innych kosztów, w szczególności kosztów podróży oraz noclegu.

• Maciej Bocheński - Prawnokarna reakcja wobec sprawców przestępstw seksualnych w Polsce po 1 lipca 2015 r.

nowelizacja prawa karnego, środki zabezpieczające, środki karne, przestępstwa seksualne

W prezentowanym artykule przedstawione są wybrane zmiany w przepisach prawa karnego (głównie Kodeksu karnego i Kodeksu karnego wykonawczego), wchodzące w życie z dniem 1 lipca 2015 r., dotyczące problematyki prawnokarnej reakcji wobec sprawców przestępstw seksualnych oraz ich ocena, a także pytania i wątpliwości, jakie zmiany te mogą wywoływać. Obszerna nowelizacja prawa karnego z 2015 r. nie jest skoncentrowana na sprawcach przestępstw seksualnych, to jednak szereg przepisów zawiera regulacje dotyczące wskazanej grupy osób. Poważnym zmianom uległ system środków zabezpieczających, w którym można dostrzec przejawy dostosowania polskich rozwiązań do współcześnie dostępnej wiedzy o specyfice sprawców przestępstw seksualnych i adekwatnej reakcji na popełniane przez nich czyny. Wśród znowelizowanych przepisów Kodeksu karnego wykonawczego na szczególną uwagę zasługuje sposób klasyfikowania sprawców do grup ryzyka ponownego popełnienia przestępstwa - zmiany w tym zakresie trzeba ocenić negatywnie wobec faktu, że główną przesłanką kwalifkacji jest rodzaj popełnionego przestępstwa, co nie przystaje do nowoczesnych metod dokonywania oceny ryzyka recydywy. Po raz kolejny zmiany prawa karnego w zakresie prawnokarnej reakcji wobec sprawców przestępstw seksualnych, nawet jeśli mogłyby stanowić krok w dobrą stronę, dokonane zostały bez należytej dbałości o szczegóły i bez odniesienia do dorobku innych dziedzin wiedzy.

• Marek Sławiński - Znamiona przedmiotowe i podmiotowe przepisów penalizujących złożenie fałszywego oświadczenia majątkowego przez osobę pełniącą funkcję publiczną (wykładnia art. 233 § 6 k.k. w zw. z art. 233 § 1 k.k. oraz art. 14 ustawy antykorupcyjnej)

oświadczenia majątkowe, osoba pełniąca funkcję publiczną, przepisy antykorupcyjne, ustawa o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne

Przedmiotem opracowania jest analiza znamion przedmiotowych i podmiotowych dwóch typów czynu zabronionego: art. 233 § 6 k.k. w zw. z art. 233 § 1 k.k. oraz art. 14 ustawy antykorupcyjnej (ustawa z dn. 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne). Penalizacja przewidziana przez oba te przepisy odnosi się do przypadków nieprawidłowej realizacji obowiązku złożenia prawdziwego oświadczenia majątkowego, który ciąży na osobach pełniących funkcje publiczne. Pomimo tożsamości dobra chronionego przez oba przepisy i tożsamej funkcji, jaką spełniają, zostały one sformułowane w sposób odmienny. W artykule podjęto próbę wykładni znamion obu wskazanych typów czynu zabronionego, zwracając uwagę przede wszystkim na występujące w obu konstrukcjach różnice. W konsekwencji przyjęto, że ze względu na kształt znamion przedmiotowych, art. 233 § 6 k.k. w zw. z art. 233 § 1 k.k. penalizuje szerszą kategorię zachowań niż art. 14 ustawy antykorupcyjnej.

• Mateusz Olewiński - Konstrukcja związku przestępnego (joint criminal enterprise) a Statut Rzymski Międzynarodowego Trybunału Karnego

sprawstwo zbrodni międzynarodowej, związek przestępny, współsprawstwo, sprawstwo pośrednie, Statut Rzymski

Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie o możliwość stosowania konstrukcji związku przestępnego przez Międzynarodowy Trybunał Karny. W pierwszej części opracowania autor prezentuje omawianą konstrukcję w kształcie wynikającym z orzecznictwa Międzynarodowego Trybunału Karnego dla byłej Jugosławii. Druga część tekstu poświęcona jest przedstawieniu rozumienia art. 25 ust. 3 Statutu Rzymskiego Międzynarodowego Trybunału Karnego w dotychczasowym orzecznictwie trybunału. Orzecznictwo to dotyczy przede wszystkim współsprawstwa, współsprawstwa pośredniego oraz podstawy odpowiedzialności, o której mowa w art. 25 ust. 3 lit. d statutu. Mimo że nie jest ono jeszcze zbyt bogate, wyraźnie widać, że orzecznictwo trybunału jugosłowiańskiego nie będzie stanowić punktu odniesienia przy wykładni postanowień Statutu Rzymskiego. W trzeciej części opracowania autor stara się odpowiedzieć na pytanie o możliwość stosowania konstrukcji związku przestępnego przez Międzynarodowy Trybunał Karny. Dochodzi do wniosku, że tylko pierwsza postać omawianej konstrukcji, będąca w istocie współsprawstwem rozumianym na gruncie teorii subiektywnej, mogłaby być wykorzystywana przez Międzynarodowy Trybunał Karny.

• Andrzej Jezusek - Przyczynowość zaniechania oraz rola powiązań kauzalnych w obiektywnym przypisaniu skutku

zaniechanie, związek przyczynowy, obiektywne przypisanie skutku, teoria prawa karnego 

Przedmiotem opracowania jest zagadnienie przyczynowości zaniechania i roli powiązań przyczynowych w obiektywnym przypisaniu skutku. Autor wskazuje, że zaniechanie może niekiedy pozostawać w związku przyczynowym z skutkiem, przy czym związek ten, ze względu na treść naruszonej reguły ostrożności, może mieć znaczenie prawne. Podział przestępstw na przestępstwa z działania i przestępstwa z zaniechania nie jest adekwatnym kryterium dla wskazania przypadków, w których koniecznym warunkiem obiektywnego przypisania skutku jest ustalenie związku przyczynowego. Obiektywne przypisanie skutku polega na ustaleniu związku normatywnego między bezprawnym zachowaniem a skutkiem, przy czym w przypadku naruszenia normy zakazującej urzeczywistniać skutek jedną z koniecznych przesłanek stwierdzenia związku normatywnego jest stwierdzenie związku przyczynowego. W konsekwencji ustalenie związku przyczynowego jest warunkiem obiektywnego przypisania skutku w przypadku naruszenia normy zakazującej urzeczywistniać (sprowadzać) skutek. W przypadku naruszenia normy nakazującej zapobiegać skutkowi, ustalenie związku przyczynowego między bezprawnym zaniechaniem a skutkiem jest okolicznością irrelewantną prawnie.

• Szymon Tarapata - Z problematyki ustalania zamiaru ewentualnego, tożsamości czynu i kryteriów przypisania skutku. Uwagi na marginesie wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 29 kwietnia 2013 r., II AKa 62/13

zamiar ewentualny, tożsamość czynu, umyślność, kryteria przypisania skutku, teoria prawa karnego

W niniejszym opracowaniu dokonano gruntownej analizy ocenianego przez Sąd Apelacyjny w Krakowie, szeroko relacjonowanego w mediach, przypadku zabójstwa studentki dokonanego przez kierowcę miejskiego autobusu. Rozważania zawarte w tekście pozwoliły sformułować szereg zastrzeżeń co do sposobu rozstrzygnięcia sprawy. Należało dojść do wniosku, że Sąd Apelacyjny w Krakowie powinien skazać kierowcę autobusu za umyślne zabójstwo człowieka dokonane nie z działania, ale z zaniechania. Dokonując wyboru, który z fragmentów zdarzenia winien stanowić podstawę przypisania skutku, należy uwzględniać cechy przedmiotowe i podmiotowe poszczególnych zachowań, rzutujące na stopień społecznej szkodliwości ocenianych działań lub zaniechań. Jedną z relewantnych cech może być m.in. postać zamiaru sprawcy, istniejąca w ramach poszczególnych faz zdarzenia. Podstawą przypisania skutku powinien być w konsekwencji ten czyn, który cechuje się wyższym stopniem bezprawia.

• Anna Marcinkowska - Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 9 maja 2013 r., V KK 342/12

związek przyczynowy, kryteria przypisania skutku, lekarz

Sąd Najwyższy przyjął, że osoba, która uruchomiła przebieg przyczynowy i swoim zachowaniem znacząco zagroziła dobru prawnemu, nie jest zwolniona z odpowiedzialności karnej za nastąpienie skutku, mimo że gwarant nienastąpienia skutku nie wykonał później ciążącego na nim obowiązku uratowania tego samego dobra prawnego. Autorka wskazuje, że komentowane postanowienie jest zgodne z dotychczasowym orzecznictwem Sądu Najwyższego i przeprowadza analizę kilku wariantów zachowań osób trzecich, w szczególności lekarza włączającego się swoim działaniem albo zaniechaniem w przebieg przyczynowy.

• Magdalena Budyn-Kulik - Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 10 września 2013 r., II AKa 126/13

dyrektywy wymiaru kary, kara dożywotniego pozbawienia wolności, umyślność, postać zamiaru

Niniejsze opracowanie jest glosą do wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 10 września 2013 r. Zdaniem sądu zamiar ewentualny zawsze świadczy o niższym stopniu winy niż popełnienie czynu w analogicznych okolicznościach w zamiarze bezpośrednim. W przypadku przypisania sprawcy zamiaru ewentualnego wyjątkowo jest możliwe orzeczenie kary dożywotniego pozbawienia wolności. Autorka wskazuje, że pojęcia zamiaru bezpośredniego i zamiaru ewentualnego to pojęcia techniczno-prawne, niemające bezpośredniego odpowiednika w przebiegu procesów psychicznych człowieka. Procesy psychiczne, które leżą u podstaw przypisania tych konstrukcji, są obiektywnymi faktami. Na potrzeby prawa karnego zatem dokonuje się ich „przycięcia” do ram, jakimi posługuje się prawo karne. Ustawodawca w żadnym miejscu nie wskazuje wyraźnie na stopień naganności różnych postaci zamiaru. Nie czyni tego wprost ani w art. 53 k.k., ani w art. 115 § 2 k.k. Zrekonstruowanie nastawienia psychicznego sprawcy do czynu jest z reguły spekulacją. Zdaniem autorki niewłaściwe jest wartościowanie różnych postaci zamiaru, ponieważ nie ma ku temu ani podstaw normatywnych, ani faktycznych. Wymierzenie najsurowszej kary przewidzianej w Kodeksie karnym możliwe jest przy każdej postaci zamiaru, jeżeli całokształt okoliczności w danej sprawie za tym przemawia.

Zeszyt 3/2015

• Piotr Kardas - Zbieg przestępstw czy zbieg kar? Rozważania o podstawie wymiaru kary łącznej w świetle nowelizacji Kodeksu karnego z 20 lutego 2015 r.

zbieg przestępstw, idealny zbieg przestępstw, reguły wyłączania wielości ocen, kara łączna, dyrektywy wymiaru kary łącznej

Opracowanie zawiera krytyczną analizę rozwiązań dotyczących kary łącznej, wprowadzonych do polskiego systemu prawa na mocy nowelizacji z dn. 20 lutego 2015 r. W szczególności odnosi się do teoretycznych podstaw oraz funkcji i celów instytucji kary łącznej w świetle znowelizowanych przepisów, przy uwzględnieniu modelu kary łącznej stanowiącego podstawę regulacji zawartych w k.k. z 1932 r. oraz k.k. z 1969 r. Praca zawiera analizę podstaw wymiaru kary łącznej, w tym zwłaszcza wskazanie, że także na gruncie znowelizowanych przepisów stanowi ona konsekwencję realnego, wieloczynowego zbiegu przestępstw. W opracowaniu analizie poddano także relacje instytucji kary łącznej do innych mechanizmów redukcyjnych. W tekście przedstawiono rozważania dotyczące charakteru kary łącznej jako instytucji mieszanej, związanej zarówno z płaszczyzną wymiaru kary jak i z płaszczyzną wykonania, a także uwagi dotyczące znaczenia wprowadzenia do polskiego systemu prawa regulacji odnoszącej się do dyrektyw wymiaru kary łącznej. W pewnym zakresie praca zawiera analizę negatywnych przesłanek wymiaru kary łącznej.

• Włodzimierz Wróbel - Aktualne problemy intertemporalne okresu przejściowego po wejściu w życie ustawy z 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw. Część 1

 nowelizacja prawa karnego, prawo karne intertemporalne, ustawa względniejsza, ustawa nowa

W artykule zostały omówione wybrane zagadnienia intertemporalne, związane z wejściem w życie ustawy z dn. 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2015, poz. 396). Autor rozważa, czy i w jakim zakresie Kodeks karny w brzmieniu sprzed nowelizacji może być ustawą względniejszą, a także analizuje zakres zastosowania art. 4 § 1 k.k. i art. 19 ust. 2 ustawy nowelizacyjnej oraz zmian w art. 152 Kodeku karnego wykonawczego. Odpowiada na pytanie, czy po 1 lipca 2015 r. istnieje możliwość zamiany zastępczej kary pozbawienia wolności na dozór elektroniczny. Poddaje analizie zagadnienie zwrotu sprawy do postępowania przygotowawczego, powództwa adhezyjnego, sprzeciwu pokrzywdzonego w przypadku wniosków prokuratora określonych w art. 335 Kodeksu postępowania karnego złożonych przed 1 lipca 2015 r., terminów zatarcia skazania oraz przedawnienia wykonania kary w przypadku zastosowania art. 2a Kodeksu wykroczeń i rozumienia użytego w tym przepisie terminu „ustawa nowa”.

• Jakub Bojke, Michał Wantoła - Wyłączenie odpowiedzialności karnej kobiety ciężarnej za aborcję. Wybrane zagadnienia

aborcja, przerwanie ciąży, kobieta ciężarna, podżeganie, pomocnictwo, nieludzkie karanie, wyłączenie odpowiedzialności karnej

Tekst porusza kwestię wyłączenia odpowiedzialności karnej kobiety ciężarnej za udział w procederze aborcji na gruncie obecnie obowiązującego stanu prawnego. Oprócz uzasadnienia braku odpowiedzialności matki za samodzielne przerwanie ciąży, analiza dotyczy ewentualnej możliwości pociągnięcia jej do odpowiedzialności za podżeganie lub pomocnictwo do przerwania jej ciąży przez inną osobę. Na tym tyle zaprezentowany został postulat uregulowania klauzuli wyłączającej odpowiedzialność w sposób odmienny niż na gruncie art. 157a § 3 k.k. Odrębnym zagadnieniem podniesionym w tekście jest kwestia oceny udziału ojca dziecka poczętego w przerwaniu ciąży.

• Aleksandra Rychlewska - Przedmiot czynności wykonawczej przestępstwa „prania brudnych pieniędzy”. Uwagi na tle uchwały Sądu Najwyższego z 18 grudnia 2013 r., I KZP 19/13

 obrót gospodarczy, pranie brudnych pieniędzy, wykładnia prawa, językowe reguły wykładni

Artykuł dotyczy interpretacji znamion czynu zabronionego z art. 299 § 1 k.k., w oparciu o językowe reguły wykładni tekstu prawnego. Spór wokół interpretacji znamienia przedmiotu czynności wykonawczej typu czynu zabronionego z art. 299 § 1 k.k. (środków majątkowych pochodzących z korzyści związanej z popełnieniem czynu zabronionego) sprowadza się do pytania, czy wyszczególnione środki majątkowe są tożsame z korzyścią, o której mowa w tym przepisie. Odpowiedź zależy od wykładni pojęcia „pochodzących”, łączącego środki majątkowe – które, zestawione ze znamieniem czynności wykonawczej, stanowią „brudne pieniądze” – z korzyścią z uprzednio popełnionego przestępstwa. Kontekst językowy terminu „pochodzenie” nie przesądza o istnieniu związku przyczynowego między dwoma rzeczami (pochodzącymi od siebie). Za „brudne pieniądze” mogą być uznane środki majątkowe będące częścią korzyści związanej (pośrednio lub bezpośrednio) z popełnieniem czynu zabronionego, jak i środki stanowiące substrat owej korzyści (wynikające z jej przetworzenia). Ferowana przez Sąd Najwyższy, szeroka wykładnia znamienia „brudnych pieniędzy” jest jednym z jego możliwych znaczeń językowych, a za jej wyborem przemawia odwołanie się do ratio legis przepisu w postaci ochrony obrotu gospodarczego.

• Marcin Drewicz - Skazanie bez rozprawy (art. 335 k.p.k.) i dobrowolne poddanie się odpowiedzialności (art. 387 k.p.k.) a przestępstwa o strukturze wielopodmiotowej

dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, grupa przestępcza, skazanie bez rozprawy, współsprawstwo, wyłączenie sędziego

Artykuł poświęcony jest problematyce dopuszczalności stosowania instytucji skazania bez rozprawy i dobrowolnego poddania się odpowiedzialności w wypadku przestępstw o strukturze wielopodmiotowej. Główna teza pracy polega na uzależnieniu stosowania wyżej wymienionych instytucji od aktywności współoskarżonych w procesie karnym. Jeśli współoskarżeni negują byt zorganizowanej grupy lub związku przestępczego bądź istnienie między nimi porozumienia co do wspólnego popełnienia przestępstwa, zgłaszając na te okoliczności stosowne wnioski dowodowe, to należy wykluczyć możliwość przyjęcia, że okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości. Samo nieprzyznanie się do winy przez pozostałych współoskarżonych oraz kontestowanie tez przyjętych przez oskarżyciela w akcie oskarżenia jest niewystarczające dla wzbudzenia wątpliwości co do okoliczności popełnienia przestępstwa w razie wystąpienia przez jednego z oskarżonych z wnioskiem w trybie art. 335 lub 387 k.p.k.

• Ewa Grzęda - Przesłanka tymczasowego aresztowania z art. 258 § 2 k.p.k. Uwagi na marginesie uchwały Sądu Najwyższego z 19 stycznia 2012 r. (I KZP 18/11) oraz nowelizacji Kodeksu postępowania karnego

tymczasowe aresztowanie, nowelizacja postępowania karnego

Niniejszy artykuł dotyczy szczególnej podstawy stosowania tymczasowego aresztowania, jaką jest surowa kara grożąca oskarżonemu (art. 258 § 2 k.p.k.). Analizie zostały poddane obowiązujące przepisy, ze szczególnym uwzględnieniem uchwały Sądu Najwyższego, I KZP 18/11, która w sposób jednoznaczny przyznała tejże podstawie samodzielny charakter. Autorka poddaje krytycznej ocenie szeroko zaaprobowane stanowisko, jakoby okoliczności wskazane w art. 249 § 1, 257 § 1 k.p.k. oraz negatywne przesłanki zawarte w art. 259 § 1 i 2 k.p.k. stanowiły immanentną część regulacji zawartej w art. 258 § 2 k.p.k. Jednocześnie autorka formułuje krytyczne uwagi pod adresem samej instytucji zagrożenia surową karą jako podstawy stosowania tymczasowego aresztowania w kształcie nadanym przez polskie prawo. Artykuł zmierza do uwypuklenia aspektów, które są sporne w obecnym stanie prawnym, ale pozostają kontrowersyjne również w procedurze karnej po 1 lipca 2015 r. na gruncie ustawy nowelizującej Kodeks postępowania karnego.

Zeszyt 1/2015

• Agnieszka Barczak-Oplustil, Włodzimierz Wróbel - Zagadnienia intertemporalne zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności oraz kary łącznej w perspektywie zmian Kodeksu karnego dokonanych wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 17 lipca 2013 r. (SK 9/10) oraz ustawą nowelizującą z 20 lutego 2015 r.

nowelizacja kodeksu karnego, prawo karne intertemporalne, warunkowe zawieszenie wykonania kary, zarządzenie wykonania kary, kara łączna, Trybunał Konstytucyjny

Autorzy przedstawiają szereg argumentów przemawiających za tym, że po dniu wejścia w życie wyroku TK z dnia 17 lipca 2013 r. art. 75 § 1 k.k. utracił swoja moc obowiązująca w całości, a nie tylko w zakresie, w jakim został uznany za niekonstytucyjny. Zastanawiają się także nad tym, czy po dniu wejścia w życie ustawy nowelizującej, która wprowadziła z powrotem do k.k. instytucje obligatoryjnego zarządzenia wykonania kary warunkowo zawieszonej będzie możliwe – ze względu na brzmienie art. 4 § 1 k.k. – zastosowanie ustawy poprzednio obowiązującej i w konsekwencji rezygnacja z odwieszenia kary. W tym kontekście pojawia się – także w perspektywie intertemporalnej – pytanie o możliwość lub konieczność wymierzenia kary łącznej; na gruncie znowelizowanego k.k. kara warunkowo zawieszona podlega bowiem łączeniu z karą orzeczoną za przestępstwo popełnione w okresie próby. Autorzy omawiają problemy, jakie pojawiają się przy wymiarze kary łącznej, a które wynikają z braku synchronizacji postępowania w sprawie zarządzenia wykonania kary i kary łącznej. W konkluzji dochodzą do wniosku, że o tym czy przy łączeniu kary będzie możliwe zastosowanie przelicznika z art. 89 § 1b k.k. decydować będzie przypadek. Aby temu zapobiec, autorzy proponują przyjęcie funkcjonalnej dyrektywy wymiaru kary łącznej, zgodnie z którą w przypadku łączenia kary orzeczonej w wyroku skazującym jako kara warunkowo zawieszona i kary popełnionej w okresie próby kara łączna nie powinna przekraczać granicy, jaką wyznaczałaby suma kar ustalona z zastosowaniem przelicznika z art. 89 § 1b k.k.

• Mikołaj Małecki - Usprawiedliwiony błąd co do okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego w świetle nowelizacji art. 28 § 1 k.k.

wina, okoliczności wyłączające winę, nieumyślność, błąd co do znamienia, zasady prawidłowej legislacji

W artykule zostało omówione rozwiązanie przewidziane w znowelizowanym art. 28 § 1 k.k. w oparciu o dogmatyczną metodę analizy tekstu ustawy karnej, z uwzględnieniem istotnych informacji ontologicznych oraz teoretycznego otoczenia poszczególnych konstrukcji prawnych. Konsekwencją usprawiedliwionego błędu co do okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego jest brak odpowiedzialności karnej za przestępstwo nieumyślne z uwagi na wyłączenie winy. Rozwiązanie przyjęte w art. 28 § 1 k.k. zostało omówione z uwzględnieniem ustaleń na temat miejsca usprawiedliwionego błędu co do faktu w strukturze przestępstwa. Zostały przeanalizowane pojawiające się w procesie legislacyjnym projekty zmian art. 28 § 1 k.k., ujawniające chaos w podejściu projektodawcy do nowelizacji Kodeksu karnego. Na kanwie interpretacji art. 28 § 1 k.k. zwrócono uwagę na trafność ujmowania nieumyślności jako prostego zaprzeczenia umyślności (nieumyślność jest tylko i wyłącznie brakiem zamiaru), a także uznano, że nie jest trafna subiektywizująca interpretacja zwrotu „mógł przewidzieć” z art. 9 § 2 in fine k.k., za czym przemawia – z pozycji de lege lata – zawartość normatywna art. 28 § 1 k.k.

• Szymon Tarapata - Obiektywna czy subiektywna przewidywalność? Głos w sprawie sporu dotyczącego nieświadomej nieumyślności

strona podmiotowa czynu zabronionego, nieumyślność, wina

Autor wyraża stanowisko dotyczące normatywnej konstrukcji nieświadomej nieumyślności, twierdząc, iż w istocie nie jest ona złożona z elementów podmiotowych, lecz jedynie przedmiotowych, i stanowi proste zaprzeczenie umyślności. W związku z przyjęciem takiego punktu widzenia, autor postuluje wprowadzenie zmian ustawowych, które miałyby zmusić orzekające w sprawach karnych sądy do zwiększenia swej aktywności w zakresie dowodzenia zawinienia.

• Marek Sławiński - Penalizacja złożenia fałszywego oświadczenia majątkowego przez osobę pełniącą funkcję publiczną. Wybrane aspekty dotyczące bezprawności, systematyki przepisów oraz dobra prawnie chronionego

oświadczenia majątkowe, osoba pełniąca funkcję publiczną, przepisy antykorupcyjne

Opracowanie porusza problematykę dotyczącą obowiązku składania oświadczeń majątkowych przez osoby pełniące różnorodne funkcje publiczne. Tego rodzaju przepisy są aktualnie zawarte w kilkunastu ustawach i obejmują swoim zasięgiem liczną kategorię funkcjonariuszy publicznych, członków określonych służb mundurowych oraz przedstawicieli niektórych zawodów. Niejednokrotnie realizację obowiązku składania tych oświadczeń majątkowych zagwarantowano za pomocą sankcji karnych. W ramach niniejszego opracowania podjęto się analizy płaszczyzny bezprawności tych przestępstw oraz chronionego przez nie dobra prawnego. W tym celu zaprezentowano charakterystykę obowiązku składania oświadczeń majątkowych, który – w swych zasadniczych założeniach – nie różni się na gruncie poszczególnych ustaw. Pozwala to zatem na posługiwanie się w tym kontekście pojęciem instytucji oświadczenia majątkowego. Przedstawiono także przyjmowane przez ustawodawcę rozwiązania dotyczące sposobu uregulowania tego obowiązku, a także różne sposoby sankcjonowania jego naruszeń, w tym za pomocą odpowiedzialności karnej. W przypadku tego ostatniego reżimu odpowiedzialności podkreślić wypada, iż ustawodawca posługuje się kilkoma, analogicznie zbudowanymi, czynami zabronionymi. W opracowaniu odwołano się także do projektowanych rozwiązań dotyczących oświadczeń majątkowych.

• Maciej Bocheński - Populizm penalny w polskim wydaniu – rzecz o kryminologicznej problematyce ustawy o postępowaniu wobec osób stwarzających zagrożenie

populizm penalny, osoba z zaburzeniami psychicznymi, osoba stwarzająca zagrożenie, zasady prawidłowej legislacji

Przestępczość seksualna w ostatnim czasie jawi się jako niemal dyżurne zagadnienie w polskim ustawodawstwie. Nie sposób również nie zauważyć, że przy walnym udziale środków masowego przekazu problematyka przestępczości seksualnej i prawnokarnej reakcji na nią stała się szczególnie podatna na postawy i poglądy noszące znamiona populizmu penalnego. W konsekwencji zmiany legislacyjne w obrębie systemu prawa karnego, w zakresie dotyczącym przestępczości seksualnej dokonywane były emocjonalnie bardziej niż racjonalnie, w szczególności jako następstwo ujawnienia w mediach szczególnie bulwersujących przykładów przestępstw seksualnych. Celem artykułu jest dokonanie krytycznej analizy przepisów Ustawy z dnia 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób. Uchwalenie wspomnianej ustawy jest niewątpliwie przejawem populizmu penalnego oraz skrajnego braku znajomości problematyki trafnej i adekwatnej prawnokarnej  reakcji wobec sprawców przestępstw seksualnych. Ustawa jest aktem niezwykle kazuistycznym, a nadto może powodować szereg negatywnych skutków, m.in. w stosowaniu systemu terapeutycznego wykonywania kary pozbawienia wolności. Przepisy ustawy są oderwane od praktycznych możliwości ich właściwej realizacji, przez co realizacja założonego przez ustawodawcę celu ustawy jawi się jako wątpliwa i mało prawdopodobna.

Zeszyt 4/2014

• Piotr Kardas, Konstytucyjne i ustawowe aspekty ochrony tajemnicy zawodowej powierzanej przedstawicielom zawodów zaufania publicznego
• Agnieszka Barczak-Oplustil, Środki reakcji prawnokarnej wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia, lub wolności seksualnej innych osób w perspektywie zasad zawartych w Konstytucji. Wybrane zagadnienia
• Andrzej Mucha, Problematyka obiektywnego przypisania skutku. Kilka uwag na gruncie orzeczenia w sprawie „płonącego anioła”
• Andrzej Jezusek, Tzw. umorzenie konsensualne – węzłowe problemy wiążące się z wykładnią art. 59a k.k.
• Jakub Bojke, Michał Wantoła, Uprawnienia procesowe podmiotu z art. 52 k.k. i art. 24 § 5 k.k.s. w kontekście prawa do obrony w postępowaniu karnym