The Principle of Adequate Vacatio Legis as a Part of the Principle of Decent Legislation – Remarks From the Perspective of Criminal Law

Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych Rok XXV: 2021, numer 1
Journal of Criminal Law and Penal Studies Volume XXV: 2021, No. 1

Marek Kulik – habilitated doctor, Maria Curie Skłodowska University in Lublin; ORCID: 0000-0003-0191-6558; e-mail: marek.kulik@poczta.umcs.lublin.pl.

Full text in PDF (open access)

Keywords

Summary

The paper concerns the role of the principle of appropriate vacatio legis in substantive criminal law. Th  e author starts from the role of system principles within branches of law. Next, he indicates the admissibility of deriving specific principles from principles already known. First, the author indicates the role of the principle of decent legislation,  and  then  the  role  of  the  principle  of  appropriate  vacatio  legis  derived  from  the  first principle.

Bibliography

Alexy R., Teoria praw podstawowych, Warszawa 2011.
Banasik K., Przedawnienie w prawie karnym w systemie kontynentalnym i anglosaskim, Warszawa 2014.
Banaszak  B.,  w:  B.  Banaszak,  M.  Bernaczyk,  Aktywizm  sędziowski  we  współczesnym  państwie demokratycznym, Warszawa 2012.
Binding K., Die Normen und ihre Übertretung, t. I, Leipzig 1880.
Buchała K., Kubicki L., Zasady odpowiedzialności karnej w przyszłej konstytucji, „Państwo i Prawo” 1987, nr10.
Budyn-Kulik M., Kulik M., Społeczna szkodliwość czynu jako klauzula generalna w prawie karnym, „Annales UMCS. Sectio G. Ius” 2016, vol. LXIII, nr 2.
Budyn-Kulik  M.,  Kulik  M.,  Wybrane  aspekty  funkcjonowania  konstytucyjnej  zasady  ochrony  zaufania  na  gruncie  prawa  karnego  w  perspektywie  internalizacji  norm  prawnych  jako  warunku  jej  efektywności  ,  „Studia  Iuridica  Lublinensia”  2016,  vol. XXV, nr 1.
Chmielarz A., Funkcja prawna konstytucji na przykładzie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku, Warszawa 2011.
Cieślak M., Polskie prawo karne. Zarys systemowego ujęcia, Warszawa 1995.
Cieślak M., Wstęp do nauki prawa karnego, Gdańsk 1985.
Czeszejko-Sochacki Z., Prawnokarna problematyka w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, w: Rozważania o prawie karnym. Księga pamiątkowa z okazji siedemdziesięciolecia urodzin Profesora Aleksandra Ratajczaka, red. A.J. Szwarc, Poznań 1999.
Dąbrowska-Kardas M., Analiza dyrektywalna przepisów części ogólnej kodeksu karnego, Warszawa 2012.Dębski R., O normie prawnokarnej we współczesnym piśmiennictwie polskim, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica” 1994, t. 60.
Dębski R., Recenzja monografii Łukasza Pohla, Struktura normy sankcjonowanej w prawie  karnym.  Zagadnienia  ogólne,  Wydawnictwo  Naukowe  UAM,  Poznań  2007, s. 293, „Prokuratura i Prawo” 2010, nr 11.
Dębski  R.,  Uwagi  o  konstytucyjnym  ujęciu  zasady  nullum  crimen  sine  lege,  „Państwo  i Prawo” 1992, nr 5.
Dębski R., Zasada nullum crimen sine lege i postulat wyłączności ustawy, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica” 1992, z. 50.
Doroszewska K., Społeczna szkodliwość czynu jako określenie zła w polskim prawie karnym? , „Młody Jurysta” 2016, nr 4.
Dukiet-Nagórska T., Znaczenie zasady proporcjonalności dla wykładni przepisów prawnokarnych, w: Zasada proporcjonalności w prawie karnym, red. T. Dukiet-Nagórska, Warszawa 2010.
Działocha K., Gromski W., Niepozytywistyczna koncepcja państwa prawnego a Trybunał Konstytucyjny, „Państwo i Prawo” 1995, z. 3.
Gałęski M., Dorozumiane warunki bezprawności czynu w prawie karnym (maszynopis rozprawy doktorskiej), Poznań 2018.
Garlicki  L.,  Przegląd  orzecznictwa  Trybunału  Konstytucyjnego  za  1990  rok,  „Przegląd  Sądowy” 1991, nr 3.
Garlicki L., Przegląd orzecznictwa za 1992 rok, „Przegląd Sądowy” 1993, nr 9.
Garlicki  L.,  Materialna  interpretacja  klauzuli  demokratycznego  państwa  prawnego  w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, w: Zasada demokratycznego państwa prawnego w Konstytucji RP, red. S. Wronkowska, Warszawa 2006.
Garlicki L., Orzecznictwo w 1993 roku, „Przegląd Sądowy” 1994, nr 10.
Gizbert-Studnicki T., Reguły i zasady prawne, „Państwo i Prawo” 1988, z. 3.
Granat M., Pojmowanie konstytucyjnych zasad prawa w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, w: Zasady naczelne Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku, red. A. Bałaban, P. Mijał, Szczecin 2011.
Janusz-Pohl B., Żbikowska M., Wpływ modyfi kacji dodatkowego okresu przedawnienia karalności przestępstw na efektywność ścigania karnego, „Prawo w Działaniu” 2018, nr 35.
Jaskiernia  J.,  Zasady  demokratycznego  państwa  prawnego  w  sejmowym  postępowaniu  ustawodawczym, Warszawa 1999.
Kojder A., Prawo jako przedmiot analiz aksjologicznych, w: Problemy metodologii i fi lozofi i prawa, red. H. Rot, Wrocław 1988.
Koksanowicz G., Zasada określoności przepisów w procesie stanowienia prawa, „Studia Iuridica Lublinensia” 2014, nr 22.
Kordela M., Zasady prawa. Studium teoretycznoprawne, Poznań 2012.
Kozak A., Rodzaje i metody wykładni prawa, w: Teoria i filozofia prawa. Wybór tekstów, red. W. Gromski, Wrocław 1998.
Kulik M., Aksjologia systemu jako dyrektywa wykładni prawa karnego materialnego i procesowego, w: Wykładnia operatywna prawa – perspektywa teoretyczna i dogmatyczna, red. L. Leszczyński, A. Szot, Warszawa 2017.
Kulik M., Przedawnienie karalności i przedawnienie wykonania kary w polskim prawie karnym, Warszawa 2014.
Leszczyński L., Wartości wewnątrzprawne, zjawiska odformalizowania prawa i idea państwa  prawnego,  Ogólnopolska  Konferencja  naukowa  „Wartość  –  Wolność  –  Odpowiedzialność”  Katowice  17–18  czerwca  1993  r.,  odbitka  z  maszynopisu  autora.
Leszczyński L., Zagadnienia teorii stosowania prawa. Doktryna i tezy orzecznictwa, Kraków 2004.
Maroń G., Zasady prawa. Pojmowanie i typologie a rola w wykładni prawa i orzecznictwie konstytucyjnym, Poznań 2011.
Mikołajewicz J., Prawo intertemporalne. Zagadnienia teoretycznoprawne, Poznań 2000.
Morawska E., Klauzula państwa prawnego w Konstytucji RP na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, Toruń 2003.
Morawski L., Spór o pojęcie państwa prawnego, „Państwo i Prawo” 1994, z. 4.
Nawrocki  M., Wpływ  zmian  terminów  przedawnienia  na  sytuację  sprawcy.  Glosa  do  postanowienia SN z dnia 26 października 2017 r., II KK 192/17, „Przegląd Sądowy” 2019, nr 2.
Nowacki  J.,  Klauzula  „państwo  prawne”  a  orzecznictwo  Trybunału  Konstytucyjnego, w: Prawo i kontrola jego zgodności z konstytucją, red. E. Zwierzchnowski, Warszawa 1997.
Nowacki J., Rządy prawa. Dwa problemy, Katowice 1995.
Oniszczuk  J.,  Orzecznictwo  Trybunału  Konstytucyjnego  w  latach  1986–1996,  Warszawa 1998.
Oniszczuk  J.,  Państwo  prawne  w  orzecznictwie  Trybunału  Konstytucyjnego,  Warszawa 1996.
Oniszczuk  J.,  Umowy  międzynarodowe  w  orzecznictwie  Trybunału  Konstytucyjnego, „Państwo i Prawo” 1995, z. 7.
Osajda K., Znaczenie zasad prawa dla wykładni prawa (na przykładzie prawa cywilnego), w: Teoria i praktyka wykładni prawa, red. P. Winczorek, Warszawa 2005.
Pietrzykowski T., Wsteczne działanie prawa i jego zakaz, Kraków 2004.
Pohl Ł., Struktura normy sankcjonowanej w prawie karnym. Zagadnienia ogólne, Poznań 2007.
Pułło A., Z problematyki zasad prawa: idee ogólne w prawie konstytucyjnym, „Przegląd Sejmowy” 1996, nr 1.
Rączka  M.,  Wykładnia  prawa  konstytucyjnego,  w:  Wykładnia  prawa  i  inne  problemy  filozofii prawa, red. L. Morawski, Toruń 2005.
Rybak  A.,  Niektóre  problemy  międzyczasowego  prawa  karnego,  „Prokuratura  i  Prawo”  2001, nr 12.
Sokolewicz  W.,  w:  Konstytucja  Rzeczypospolitej  Polskiej.  Komentarz,  red.  L.  Garlicki,  Warszawa 2007.
Stefaniuk M., Zasada odpowiedniego vacatio legis jako element zasady ochrony zaufania obywateli do państwa i tworzonego przez nie prawa, „Studia Iuridica Lublinensia” 2016, vol. XXV, nr 1.
Tkacz S., O zintegrowanej koncepcji zasad prawa w polskim prawoznawstwie (od dogmatyki do teorii), Toruń 2014.
Tobor Z., Teoretyczne problemy legalności, Katowice 1998.
Tuleja  P.,  Normatywna  treść  praw  jednostki  w  ustawach  konstytucyjnych  RP,  Warszawa 1997.
Wąsek A., Prawo karne – minimum moralności?, „Annales UMCS, Sectio G. Ius” 1984, vol. XXXI, 3.
Wąsek A., Czyn niemoralny – czyn społecznie niebezpieczny – czyn przestępny, „Studia Iuridica” 1988, nr XVI.
Wąsek  A.,  Projekt  kodeksu  karnego  a  międzynarodowe  standardy  praw  człowieka, w: Problemy  reformy  prawa  karnego, red. T. Bojarski, E. Skrętowicz, Lublin 1993.
Wąsek A., Spojrzenie karnisty na projekt Konstytucji RP, „Annales UMCS. Sectio G. Ius” 1997, vol. XLIV.
Wąsek  A.,  W  gąszczu  problematyki  przedawnienia  w  prawie  karnym,  w:  Współczesne problemy procesu karnego i wymiaru sprawiedliwości. Księga ku czci profesora Kazimierza Marszała, red. P. Hofmański, K. Zgryzek, Katowice 2003.
Wąsek A., W kwestii tzw. odmoralizowania prawa karnego, „Studia Filozoficzne” 1985, nr 2–3.Wiatrowski  P.,  Dyrektywy  wykładni  prawa  karnego  materialnego  w  judykaturze  Sądu  Najwyższego, Warszawa 2013.
Witkowski Z., w: Prawo konstytucyjne, red. Z. Witkowski, Toruń 1998.
Wronkowska S., Publikacja aktów normatywnych – przyczynek do dyskusji o państwie prawnym, w: Prawo w zmieniającym się społeczeństwie, red. G. Skąpska, Toruń 2000.
Wronkowska  S.,  Zasady  przyzwoitej  legislacji  w  orzecznictwie  Trybunału  Konstytucyjnego, w: Księga XXlecia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, red. M. Zubik, Warszawa 2006.
Wronkowska  S.,  Zieliński  M.,  Komentarz  do  zasad  techniki  prawodawczej,  Warszawa 2004.
Wróbel  A.,  Zasady  (naczelne)  Konstytucji  w  orzecznictwie  Sądu  Najwyższego,  w:  Zasady naczelne Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku, red. A. Bałaban, P. Mijał, Szczecin 2011.
Wróbel W., Z zagadnień retroaktywności prawa karnego, „Przegląd Sądowy” 1993, nr 4.
Wróblewski J., Opałek K., Zagadnienia teorii prawa, Warszawa 1969.
Wróblewski J., Sądowe stosowanie prawa, Warszawa 1988.
Zakrzewska J., Konstytucyjna zasada państwa prawnego w praktyce Trybunału Konstytucyjnego, „Państwo i Prawo” 1992, z. 7.
Zalasiński  T.,  Zasada  prawidłowej  legislacji  w  poglądach  Trybunału  Konstytucyjnego, Warszawa 2008.
Zaleśny J., Zasady prawidłowej legislacji, „Studia Politologiczne” 2009, vol. 13.
Zieliński  M.,  Konstytucyjne  zasady  prawa,  w:  Charakter  i  struktura  norm  konstytucji, red. J. Trzciński, Warszawa 1997.
Zieliński M., Municzewski A., Interpretacyjna rola zasad prawa, w: Zasady procesu karnego wobec wyzwań współczesności. Księga ku czci profesora Stanisława Waltosia, red. J. Czapska, A. Gaberle, A. Światłowski, A. Zoll, Warszawa 2000.
Zoll A., O normie prawnokarnej z punktu widzenia prawa karnego, „Krakowskie Studia Prawnicze” 1990, r. XXIII.
Zoll A., Zasady prawa karnego w projekcie konstytucji, „Państwo i Prawo” 1997, nr 3.

Compliance Norms in the Structure of Criminal Liability of an Economical Crime
 

Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych Rok XXV: 2021, numer 1
Journal of Criminal Law and Penal Studies Volume XXV: 2021, No. 1

Arkadiusz Górski – attorney; email: a.gorski@gorskiadwokat.pl.

Full text in PDF (open access)

Keywords

Summary

The purpose of compliance norms is to ensure the lawfulness of conduct. For the theory of criminal law, they may set the standard appropriate to the rules of conduct with legal goods. Th e sources of compliance norms can be legally binding regulations, as well as nonbinding regulations, such as codes of good practices or business habits. Th erefore, the compliance norms exemplify the rules of conduct with legal good in concreto, and thus may be used to interpret criminal unlawfulness contained in the sanctioned norm in the cases of whitecollar crimes, where the criminality of a given behaviour is also determined by the breach of the economic norms.

Bibliography

Bojarski M., Jeszcze raz w sprawie istoty dozwolonego ryzyka, w: Przestępstwo – kara – polityka kryminalna. Księga Jubileuszowa z okazji 70. Rocznicy urodzin Profesora Tomasza Kaczmarka, red. J. Giezek, Kraków 2006.
Braun T., Unormowania compliance w korporacjach, Warszawa 2017.
Buchała K., Bezprawność przestępstw nieumyślnych i wyłączające ją dozwolone ryzyko, Warszawa 1971.
Buchała K., Zoll A., Polskie prawo karne, Kraków 1995.Cieślak M., Polskie prawo karne, Warszawa 1995.
Gaberle A., Dopuszczalne ryzyko jako okoliczność wyłączająca bezprawność czynu, „Nowe Prawo” 1965, z. 12.
Gałązka M., w: Kodeks karny. Komentarz, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, Warszawa 2019.
Gardocki L., Zagadnienia teorii kryminalizacji, Warszawa 1990.
Giezek J., Narażenie na niebezpieczeństwo oraz jego znaczenie w konstrukcji czynu zabronionego, „Acta Universtitatis Wratislaviensis, Przegląd Prawa i Administracji” 2002, t. L.
Giezek J., Naruszenie obowiązku ostrożności jako przesłanka urzeczywistnienia znamion przestępstwa nieumyślnego, „Państwo i Prawo” 1992, z. 1.
Gruszecka D., Ochrona dobra prawnego na przedpolu jego naruszenia, Analiza karnistyczna, Warszawa 2012.
Jędrzejewski Z., Wina i bezprawność w prawie cywilnym i karnym, „Ius Novum” 2008, z. 4.
Kardas P., Dozwolone ryzyko sportowe – pozaustawowy kontratyp czy element precyzujący płaszczyznę bezprawności, „Przegląd Sądowy” 2009, z. 1.
Kochanowski J., Przestępstwa i wykroczenia drogowe, Warszawa 1991.
Królikowski M., w: Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz do art. 1–116, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Warszawa 2017.
Królikowski M., Zawłocki R., Prawo karne, Warszawa 2015.Makowicz B., Compliance w przedsiębiorstwie, Warszawa 2011.
Makowski W., Prawo karne. Część ogólna, Warszawa 1926.
Oczkowski T., w: System Prawa Handlowego. Tom 10. Prawo karnego gospodarcze, red. R. Zawłocki, Warszawa 2018.
Plebanek E., Materialne określenie przestępstwa, Warszawa 2009.
Pohl Ł., Struktura normy sankcjonowanej w prawie karnym: zagadnienia ogólne, Poznań 2007.
Rejman G., Problem ryzyka gospodarczego na tle konkretnego orzeczenia SN, „Palestra” 1968, z. 2.
Roxin C., Strafrecht. Allgemeiner Teil, Band 1, Grundlagen. Der Aufb au der Verbrechenslehre, München 2006.
Tarapata S., Przypisanie sprawstwa skutku w sensie dynamicznym w polskim prawie karnym, Kraków 2019.
Tarapta S., Dobro prawne w strukturze przestępstwa, Analiza teoretyczna i dogmatyczna, Warszawa 2016.
Welzel H., Studien zum System des Strafrechts, „Zeitschrift fur die gesamte Strafrechtswissenshaft ” 1939, nr 58.
Wolter W., Funkcja błędu w prawie karny , Warszawa 1965.
Wolter W., Zarys systemu prawa karnego. Część ogólna, Tom I, Kraków 1933.
Wróbel W., Relacyjne i wartościujące ujęcie bezprawności w prawie karnym, „Przegląd Prawa Karnego” 1993, nr 8.
Zawłocki R., Podstawy odpowiedzialności karnej za przestępstwa gospodarcze, Warszawa 2004.
Zawłocki R., Prawo karne gospodarcze, Warszawa 2007. Zoll A., O normie prawnej z punktu widzenia prawa karnego, „Krakowskie Studia Prawnicze” 1990, nr 23.
Zoll A., w: Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Komentarz do art. 1–52 (cz. 1), red. A. Zoll, W. Wróbel, Warszawa 2016.
Żółtek S., Prawo karne gospodarcze w aspekcie zasady subsydiarności, Warszawa 2009

The Crime of Self-Liberation, Electronic Monitoring System, and Work Outside Prison
 

Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych Rok XXV: 2021, numer 1
Journal of Criminal Law and Penal Studies Volume XXV: 2021, No. 1

Wojciech Ludźmierski – student, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University; e-mail: wojciech.ludzmierski@student.uj.edu.pl.
Mikołaj Tyralik – student, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University; ORCID: 0000-0001-6869-2187; e-mail: mikolaj.tyralik@student.uj.edu.pl.

Full text in PDF (open access)

Keywords

Summary

The authors, referring to the problems faced by the Supreme Court, analyze the elements of crime stated in Article 242 § 1 of the Polish Criminal Code, in particular, the phrase “being deprived of liberty”. Taking into account the functions of this provision, they conclude it should be applied neither to persons serving sentences in the electronic monitoring system, nor those employed outside a prison without a guard.

Bibliography

Marek A., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2010.
Mozgawa M., w: M. Budyn-Kulik, P. Kozłowska-Kalisz, M. Kulik, M. Mozgawa, Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2021.
Rusinek M., Ustawa o dozorze elektronicznym. Komentarz, Warszawa 2010.
Szewczyk M., Wojtaszczyk A., Zontek W., w: Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Część II. Komentarz do art. art. 212–277d, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2017.
Tyszkiewicz L., w: Kodeks karny. Komentarz, red. M. Filar, Warszawa 2016.Zgoliński I., w: Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2020.
Zoll A., w: Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Część I. Komentarz do art. 117–211a, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2017.

Commentary on the Judgment of the European Court of Human Rights of 21 July 2020 in the Case of Velkov v. Bulgaria (Accumulation of Proceedings Concerning Penal Responsibility for the Same Act)
 

Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych Rok XXV: 2021, numer 1
Journal of Criminal Law and Penal Studies Volume XXV: 2021, No. 1

Anna Błachnio-Parzych – habilitated doctor, Kozminski University in Warsaw; ORCID: 0000-0002-2392-3479; e-mail: ablachnioparzych@kozminski.edu.pl.
 

Full text in PDF (open access)

Keywords

Summary

The judgment of the European Court of Human Rights in Velkov v. Bulgaria case regards the accumulation of proceedings concerning penal responsibility for the same act. If there is ”a sufficiently close connection in substance and time” between such proceedings, they are treated as integrated ”mixed” proceedings. Th  e criteria for the assessment of those connections between proceedings were formulated in the judgment in A and B v. Norway case. This judgment was met with fair criticism, which was mainly due to the imprecise nature of the given criteria. However, the judgment in Velkov v. Bulgaria case demonstrates that the adoption of these criteria does not mean that the accumulation of penal responsibility for the same act is generally permissible, and a careful examination of the connections between proceedings from the perspective of the above-mentioned criteria may lead to the assessment of the accumulation as inad-missible in the light of Article 4 of Protocol No. 7 to the European Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms.

Bibliography

Caianiello M., You can’t always counterbalance what you want, European Journal of Crime, „Criminal law and Criminal Justice” 2017, nr 25.
Hofmański P., w: Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Tom II. Komentarz do artykułów 19–59 oraz Protokołów dodatkowych, red. L. Gar-licki, Warszawa 2011.
Ligeti K., Tosza S., Challenges and Trends in Enforcing Economic and Financial Crime: Criminal Law and Alternatives in Europe and the US, w: White Collar Crime: A Com-parative Perspective, red. K. Ligeti, S. Tosza, Oxford 2019.
Luchtman M., The ECJ’s Recent Case Law on Ne Bis in Idem: Implications for Law En-forcement in a Shared Legal Order, „Common Market Law Review” 2018, vol. 55.
Mirandola G., Lasagni S., Th e European ne bis in idem at the Crossroads of Administrative and Criminal Law, „EUCRIM. The European Criminal Law Associations’ Forum” 2019, nr 2.
Szwarc M., Łączne zastosowanie sankcji administracyjnych i karnych w ś wietle zasady ne bis in idem (uwagi na tle orzecznictwa ETPC), „Państwo i Prawo” 2017, nr 12.