Protection of the legal interest as the condition for the criminalization of the abstract exposure to danger (an axiological perspective)

Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych Rok XXIII: 2019, numer 1
Journal of Criminal Law and Penal Studies Volume XXIII: 2019, No. 1

Michał Derek – Ph.D. candidate, Department of Criminal Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow

---

Full text in PDF (open access)

 

 

Keywords

legal interest, abstract exposure to danger, pro-constitutional interpretation, the Polish Criminal Code, the Constitution of the Republic of Poland

Summary

The starting point of this article is a question whether it is acceptable to criminalize the behavior that constitutes the early phase of the perpetration of the prohibited act if the argumentation for such a statement omits the issue of protection of the legal interest. The author presents the views considering the character of the offense of abstract exposure to danger in criminal law. In the next step, the statements concerning the protection of the legal interests as a condition for criminalization are discussed. The author accepts the idea that the Constitution of the Republic of Poland is an adequate instrument allowing for the interpretation of legal norms introducing the criminalization of offenses of abstract exposure to danger. This means that the co-application of the constitutional norms limits the freedom of applicability of the offenses of abstract exposure to danger.

Bibliography

Dębski R., Karalność usiłowania nieudolnego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1999, nr 2.
Filipczak M., Odpowiedzialność karna a brak zagrożenia dla dobra prawnego przy przestępstwach abstrakcyjnego narażenia na niebezpieczeństwo, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica” 2016, nr 77.
Gruszecka D., Ochrona dobra prawnego na przedpolu jego naruszenia. Analiza karnistyczna, Warszawa 2012.
Gutowski M., Kardas P., Wykładnia i stosowanie prawa w procesie opartym na Konstytucji, Warszawa 2017.
Hryniewicz E., Przestępstwa abstrakcyjnego i konkretnego zagrożenia dóbr prawnych, Warszawa 2012.
Królikowski M., Sprawiedliwość karania w społeczeństwach liberalnych. Zasada proporcjonalności, Warszawa 2005.
Liszewska A., Usiłowanie przestępstwa narażenia na niebezpieczeństwo, „Państwo i Prawo” 2012, nr 3.
Małecki M., Przestępstwo niezatrzymania pojazdu do kontroli drogowej (projektowany art. 178b Kodeksu karnego), „Paragraf na Drodze” 2016, nr 10.
Spotowski A., Funkcja niebezpieczeństwa w prawie karnym, Warszawa 1990.
Tarapata S., Kontrowersje wokół wyznaczania granic dobra prawnego – uwagi na marginesie postanowienia Sądu Najwyższego z 23 września 2009 r. (sygn. akt I KZP 15/09), „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2012, z. 1.
Wróbel W., Pojęcie „dobra prawnego” w wykładni przepisów prawa karnego, w: Aktualne problemy prawa karnego. Księga pamiątkowa z okazji Jubileuszu 70. urodzin Profesora Andrzeja J. Szwarca, red. Ł. Pohl, Poznań 2009.
Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne, Kraków 2014.
Zoll A., O normie prawnej z punktu widzenia prawa karnego, „Krakowskie Studia Prawnicze” 1990, nr 23.

The so-called culpability in the foreground of the prohibited act and rendering oneself into a state of insanity in case of the addicted perpetrator

Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych Rok XXIII: 2019, numer 1
Journal of Criminal Law and Penal Studies Volume XXIII: 2019, No. 1

Karolina Piech – Ph.D. candidate, Department of Substantial Criminal Law, University of Wroclaw

---

Full text in PDF (open access)

 

 

Keywords

insanity, state of intoxication, alcoholism, guilt, the so-called culpability in the foreground of the prohibited act

Summary

The article refers to the problem of attribution of guilt to the perpetrator suffering from alcoholism who commits a prohibited act while being intoxicated. The author analyses legal norms contained in the Polish Criminal Code concerning the coincidence of prohibited act and guilt, and the institution of the so-called culpability in the foreground of the prohibited act, then refers to the characteristics of alcoholism and the forms of intoxication as distinguished in medicine and penal sciences. Next, the author emphasizes that for the attribution of guilt it is necessary to state that behaviour resulting in intoxication – and therefore consisting in the consumption of alcohol – must be intentional, conscious and voluntary. Considering the above, the author points out that it is possible that such a state of affairs can occur in which rendering oneself intoxicated will not have the abovementioned features, thus it will not allow for the attribution of the guilt.

Bibliography

Kulik M., w: Prawo karne materialne. Część ogólna, red. M. Mozgawa, Warszawa 2011.
Barczak-Oplustil A., Sporne zagadnienia istoty winy w prawie karnym. Zarys problemu, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2005, z. 2.
Barczak-Oplustil A., Zasada koincydencji winy i czynu w Kodeksie karnym, Kraków 2016.
Buchała K., Wina czynu a zawinienie na przedpolu czynu zabronionego, w: Aktualne problemy prawa karnego i kryminologii, red. E. Pływaczewski, Białystok 1998.  
Cieślak M. in., Psychiatria w procesie karnym, Warszawa 1991.  
Gierowski J., Paprzycki L., Niepoczytalność i psychiatryczne środki zabezpieczające. Zagadnienia prawnomaterialne, procesowe, psychiatryczne i psychologiczne, Warszawa 2013.
Giezek J., Lipiński K., Kilka uwag o zawinionym wprawieniu się sprawcy w stan niepoczytalności lub poczytalności ograniczonej, „Palestra Świętokrzyska” 2016, nr 35/16.  
Giezek J., w: Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2012.  
Gruszecka D., Ochrona dobra prawnego na przedpolu jego naruszenia. Analiza karnistyczna, Warszawa 2012.  
Habrat B., Zaburzenia psychiczne i zaburzenia związane z używaniem substancji psychoaktywnych. Systemy diagnostyczne, klasyfikacje, terminologia, „Akademia Psychiatrii” 2010, t. 7, nr 2.
Heitzman J., Szczególne postacie upić alkoholowych w orzecznictwie sądowo-psychiatrycznym, „Alkoholizm i Narkomania” 1992, nr 3.
Jellinek E., The Disease Concept of Alcoholism, Hillhouse 1962.  
Jędrzejewski Z., Bezprawność jako element przestępności czynu: studium na temat struktury przestępstwa, Warszawa 2009.
Kaczmarek T., w: System Prawa Karnego. Tom 3. Nauka o przestępstwie. Zasady odpowiedzialności, red. R. Dębski, Warszawa 2013.  
Kościan A., Przyczyny i przejawy uzależnienia od alkoholu, „Fides et Ratio” 2011, nr 4.
Kozak M., Alkoholizm jako choroba a odpowiedzialność karna, „Prawo i Medycyna” 2014, nr 2.  
Międzynarodowa statystyczna klasyfikacja chorób i problemów zdrowotnych. Rewizja dziesiąta. Tom 1, oprac. World Health Organization, wyd. polskie: Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia, < https://www.csioz.gov.pl/fileadmin/user_upload/Wytyczne/statystyka/icd10tomi_56a8f5a554a18.pdf >.
Przesławski T., Funkcja czynnika psychicznego w konstrukcji czynu zabronionego i formach winy, „Studia Iuridica” 2008, t. 48.
Ratajczak A., Stan nietrzeźwości w polskim prawie karnym, Poznań 1969.  
Świecki D., Wina w prawie karnym materialnym i procesowym, „Prokuratura i Prawo” 2009, nr 11/12.  
Zawłocki R., w: Kodeks karny. Część ogólna. Tom 1. Komentarz do art. 1–31, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Warszawa 2011.
Zoll A., Kwalifikacja prawna czynu i wina niepoczytalnego sprawcy, w: Okoliczności wyłączające winę. Materiały VI Bielańskiego Kolokwium Karnistycznego, red. J. Majewski, Toruń 2010.  
Zoll A., w: Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz. Tom 1. Komentarz do art. 1–116 k.k., red. A. Zoll, Kraków 2004.
Żurek T., Medyczno-psychologiczne aspekty alkoholizmu, „Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne” 2004, nr 1

Presumption of the illegal origin of assets. Juridical construction of Article 45 § 2 of the Polish Criminal Code

Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych Rok XXIII: 2019, numer 1
Journal of Criminal Law and Penal Studies Volume XXIII: 2019, No. 1

 

---

Full text in PDF (open access)

 

 

Keywords

forfeiture, presumption, the burden of proof, the reversal of the burden of proof, organized crime

Summary

The purpose of this article is to comprehensively analyse the institution of extended forfeiture stated in Article 45 § 2 of the Polish Criminal Code. In addition to a detailed analysis of the aforementioned institution, the authors broadly discuss its international perspective. Evaluation of Polish solutions is not limited to the criminal law system and the constitutional standard but also takes into account regulations in force in other European countries. The article ends with conclusions and de lege ferenda propositions made by the authors.

Bibliography

Brylak J., Znaczenie przepadku korzyści majątkowej w walce z przestępczością zorganizowaną, „Prokuratura i Prawo” 2010.
Bunikowski D., Przepadek korzyści majątkowych pochodzących z popełnienia przestępstwa jako środek karny, „Prokuratura i Prawo” 2008, z. 5.
Ćwiąkalski Z., w: Kodeks karny. Część szczególna. Tom 2. Komentarz do art. 212–277d, red. W. Wróbel., A. Zoll, Warszawa 2017.
Dybowski T., Własność w przepisach konstytucyjnych wedle stanu obowiązywania w 1996 roku, w: Konstytucja i gwarancje jej przestrzegania. Księga pamiątkowa ku czci prof. Janiny Zakrzewskiej, red. J. Trzciński, A. Jankiewicz, Warszawa 1996.
Górniok O., O pojęciu „korzyści majątkowej” w kodeksie karnym (problemy wybrane), „Państwo i Prawo” 1978, nr 4.
Grzybowski M., Konstytucyjne ujęcie odpowiedzialności karnej (uwagi na marginesie wykładni art. 42 ust. 1 Konstytucji), w: Państwo prawa i prawo karne. Księga Jubileuszowa profesora Andrzeja Zolla. Tom 1, red. P. Kardas, T. Sroka, W. Wróbel, Warszawa 2012.
Gutowski M., Kardas P., Sądowa kontrola konstytucyjności prawa. Kilka uwag o kompetencjach sądów powszechnych do bezpośredniego stosowania konstytucji, „Palestra” 2016, nr 4.
Gutowski M., Kardas P., Wykładnia i stosowanie prawa w procesie opartym na Konstytucji, Warszawa 2017.
Kaczmarek T., Racjonalny ustawodawca wobec opinii społecznej a populizm penalny, w: Populizm penalny i jego przejawy w Polsce. Materiały z Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr Prawa Karnego, Szklarska Poręba 24–27 września 2008 r., red. Z. Sienkiewicz, R. Kokot, Wrocław 2009.
Kardas P., Determinanty ciężaru dowodu i ciężaru (obowiązku) dowodzenia w procesie karnym, w: Ciężar dowodu i obowiązek dowodzenia w procesie karnym, red. W. Jasiński, J. Skorupka, Warszawa 2017.
Kruszyński P., Pawelec S., Zasada domniemania niewinności, w: System Prawa Karnego Procesowego. Tom 3. Zasady procesu karnego. Część 2, red. P. Wiliński, Warszawa 2014.
Łętowska E., Multicentryczność współczesnego systemu prawa i jej konsekwencje, „Państwo i Prawo” 2005, z. 4. 
Marek A., Problemy penalizacji przestępczości zorganizowanej, w: Problemy nauk penalnych. Prace ofiarowane Pani Profesor Oktawii Górniok, red. L. Tyszkiewicz, Katowice 1996.
Melezini M., w: System Prawa Karnego. Tom 6. Kary i inne środki prawnokarnej reakcji, red. M. Melezini, Warszawa 2016.
Michałowska A., Przepadek i konfiskata w niemieckim kodeksie karnym, w: Przepadek przedmiotów i korzyści pochodzących z przestępstwa, red. E. M. Guzik-Makaruk, Warszawa 2012.
Ochnio A.H., Konfiskata korzyści z przestępstwa – nowe rozwiązania w prawie Unii Europejskiej (część I), „Prokuratura i Prawo” 2016, z. 4.
Ochnio A.H., Konfiskata rozszerzona w prawie wybranych państw europejskich, „Prokuratura i Prawo” 2016, z. 12.
Piva D., Anti-Mafia Forfeiture in the Italian System, w: Dirty Assets: Emerging Issues in the Regulation of Criminal and Terrorist Assets, ed. C. King, C. Walker, Farnham 2014.
Płońska A., Charakter prawny instytucji przepadku po zmianach nowelizacyjnych wprowadzonych do Kodeksu karnego ustawą z dnia 20 lutego 2015 r., „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 2015, t. 37.
Pływaczewski E.W., Wokół postulatu tzw. konfiskaty rozszerzonej (rozszerzonego przepadku mienia), w: Aktualne problemy prawa karnego. Księga pamiątkowa z okazji Jubileuszu 70. urodzin Profesora Andrzeja J. Szwarca, red. Ł. Pohl, Poznań 2009. 
Polit-Langierowicz K., Przepadek korzyści majątkowych pochodzących z przestępstwa – odwrócony ciężar dowodu, „Prokuratura i Prawo” 2005, z. 7–8.
Prengel M., Odwrócenie ciężaru dowodu w przedmiocie przepadku mienia, „Jurysta” 2003, z. 2.
Raglewski J., Materialnoprawna regulacja przepadku w polskim prawie karnym, Kraków 2005.
Raglewski J., w: Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz do art. 1–52, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2016.
Raglewski J., Znaczenie zasady proporcjonalności w wyznaczaniu modelu normatywnego prawnokarnej regulacji przepadku, w: Zasada proporcjonalności w prawie karnym, red. T. Dukiet-Nagórska, Warszawa 2010.
Siwek M., Opinia do rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, druk sejmowy nr 869, Sejm IV kadencji, < http://orka.sejm.gov.pl/rexdomk4.nsf/Opwsdr?OpenForm&869 >.
Sroka T., w: Konstytucja RP. Tom 1. Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Stefański R.A., w: Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Warszawa 2015.
Szczucki K., w: Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz do art. 1–116, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Warszawa 2017.
Szeleszczuk D., w: Kodeks karny. Komentarz, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, Warszawa 2017.
Szydło M., w: Konstytucja RP. Tom 1. Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2013, z. 4.
Waltoś S., Zasada prawdy materialnej, w: System Prawa Karnego Procesowego. Tom 2. Zasady procesu karnego. Część 1, red. P. Hofmański, Warszawa 2014.
Wiliński P., Karlik P., w: Konstytucja RP. Tom 1. Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Wróbel W., O domniemaniach w zakresie przesłanek odpowiedzialności karnej, „Prace Instytutu Prawa Własności Intelektualnej UJ” 2006, z. 96.
Wróbel W., O dwóch aspektach konstytucyjnej zasady domniemania niewinności, w: Nauki penalne wobec problemów współczesnej przestępczości. Księga jubileuszowa z okazji 70. rocznicy urodzin Profesora Andrzeja Gaberle, red. K. Krajewski, Warszawa 2007.
Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna, Kraków 2013.
Wróblewski J., Sądowe stosowanie prawa, Warszawa 1988.

Equality principle in criminal law (an outline of issues)

Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych Rok XXIII: 2019, numer 1
Journal of Criminal Law and Penal Studies Volume XXIII: 2019, No. 1

Piotr Kardas – professor, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow, head of Division of Comparative Criminal Law; advocate, vice-president of the Polish Bar Council 

Aleksandra Kardas – a student at the Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow

---

Full text in PDF (open access)

 

 

Keywords

the principle of equality, the principle of proportionality, constitutional norms, constitutional principles and rules, jurisdictional independence, discretionary power, pro-constitutional interpretation, equality in law 

Summary

The purpose of this paper is to reflect upon the function and meaning of the principle of equality in criminal law. The article encompasses an analysis of the constitutional status of the aforementioned principle and its characterization according to R. Dworkin’s and R. Alexy’s typology. The latter is considered constituting a basis for the classification of said principle as a principle in the first place. Moreover, the reasons for and consequences of the lack of a clear determination of the principle of equality in criminal law provisions are discussed. The authors strive to emphasize the importance of the constitutional regulations pertaining to the principle under consideration, especially as regards to the process of lawmaking and practical application of the law. By referring to the concepts derived from the constitutionalization of the law, as well as post-positivism and neo-constitutionalism, this dissertation proposes an adequate way in which the principle of equality should work when it comes to the application of criminal law. The article further contains a detailed analysis of the equality principle and its effect on the realization of substantive and procedural justice. The methods of using this principle in criminal law (substantive, procedural and executive) as decoded from case law and legal scholars’ doctrine are presented. The specific and unique role of the principle with regard to the court justice system is stressed, for due to the wide scope of discretionary powers vested in judges, in the authors’ opinion that equality principle should constitute the primary directive of interpretation to ensure the uniformity of case law and equal treatment of perpetrators of similar offenses. Finally, a catalog of functions associated with the principle of equality in criminal law is described and discussed from a comparative perspective, including numerous references to the American legal system.

Bibliography

Alexy R., Theorie der Grundrechte, Frankfurt am Main 1986.
Aristotle, Ethica Nicomachea, London 2012.
Banaszak B., Zasada równości w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, w: Sześć lat Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Doświadczenia i inspiracje, red. L. Garlicki, A. Szmyt, Warszawa 2003.
Berger B.L., Constitutional Principles in Substantive Criminal Law, „Osgoode Hall Law School. Legal Studies Research Paper Series. Comparative Research in Law & Political Economy” 2014, Vol. 10, No. 6.
Bielska-Brodziak A., Śladami prawodawcy faktycznego: materiały legislacyjne jako narzędzie wykładni prawa, Warszawa 2017. 
Bielski M., Zasady konstruowania zarzutów apelacyjnych opartych na względnych przyczynach odwoławczych, w: Fiat iustitia pereat mundus: księga jubileuszowa poświęcona sędziemu Sądu Najwyższego Stanisławowi Zabłockiemu z okazji 40-lecia pracy zawodowej, red. P. Hofmański, Warszawa 2014.
Błachnio A., Przedawnienie karalności przestępstwa trwałego, „Prokuratura i Prawo” 2016, nr 10.
Bojańczyk A., Dowód prywatny w postępowaniu karnym w perspektywie prawnoporównawczej, Warszawa 2011.
Bojarski T., w: Kodeks karny. Komentarz, red. T. Bojarski, Warszawa 2016. 
Borysiak W., Bosek L., w: Konstytucja RP. Komentarz. Tom 1, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2017.
Buchała K., Konstytucja a podstawowe zasady prawa karnego materialnego, w: Konstytucja i gwarancje jej przestrzegania: księga pamiątkowa ku czci prof. Janiny Zakrzewskiej, red. J. Trzciński, A. Jankiewicz, Warszawa 1996.
Buchała K., Zoll A., Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz do art. 1–116 k.k., Kraków 1998.
Ciepły F., O kontratypie sztuki, „Prokuratura i Prawo” 2015, nr 10.
Cychosz P., Konstytucyjny standard prawa karnego materialnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Kraków 2017.
Dąbrowska-Kardas M., Analiza dyrektywalna przepisów części ogólnej kodeksu karnego, Warszawa 2012.
Dadak W., Grzywna samoistna w stawkach dziennych: aspekty prawnokarne i kryminologiczne, Warszawa 2011.
Demendecki T., Glosa do postanowienia SN z 21 VII 2011 r., I KZP 7/11, „Glosa” 2012, nr 3.
Demendecki T., Problematyka dopuszczalności udziału spółki jawnej w postępowaniu karnym w charakterze pokrzywdzonego (zagadnienia wybrane). Uwagi krytyczne na tle art. 49 k.p.k., „Przegląd Sądowy” 2010, nr 7–8.
Drajewicz D., Glosa do postanowienia SN z 25 III 2010 r., I KZP 2/10, „Prokuratura i Prawo” 2011, nr 9.
Dubicki K., Wybrana problematyka podmiotowego zakresu stosowania norm z art. 300 § 1 i 2 k.k., „Przegląd Sądowy” 2017, nr 6.
Dworkin R., Law’s Empire, Cambridge (Mass.) 1986. Polskie wydanie: R. Dworkin, Imperium prawa, tłum. J. Winczorek, Warszawa 2006.
Dworkin R., Taking Rights Seriously, Cambridge (Mass.) 1977.
Falski J.B., Konstytucyjna zasada równości w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Przegląd, analiza, ewolucja, w: Przestrzeń polityki i spraw wyznaniowych. Szkice dedykowane Profesorowi Januszowi Osuchowskiemu z okazji 75-lecia urodzin, red. B. Górowska, Warszawa 2004. 
Fuller L.L., Moralność prawa, tłum. S. Amsterdamski, Warszawa 1978.
Giezek J., Kardas P., Nowa filozofia karania, czyli o założeniach i zasadniczych elementach nowelizacji kodeksu karnego, „Palestra” 2015, nr 7–8. 
Gizbert-Studnicki T., Grabowski A., Normy programowe w Konstytucji, w: Charakter i struktura norm konstytucji, red. J. Trzciński, Warszawa 1997.
Gizbert-Studnicki T., Zasady i reguły prawne, „Państwo i Prawo” 1988, nr 3.
Górniok O., Glosa do uchwały SN z 26 XI 2003 r., I KZP 32/03, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2004, nr 7–8, poz. 103.
Grant E., Dignity and Equality, „Human Rights Law Review” 2007, Vol. 7, No. 2.
Gutowski M., Kardas P., Wykładnia i stosowanie prawa w procesie opartym na Konstytucji, Warszawa 2017.
Hart H.L.A., Concept of Law, Oxford 1994.
Hofmański P., Kardas P., O systemie prawa karnego procesowego, w: System Prawa Karnego Procesowego. Tom 1. Zagadnienia ogólne. Część 1, red. P. Hofmański, Warszawa 2013.
Jankowski M., O możliwości przypisania nieumyślnego czynu ciągłego, „Prokuratura i Prawo” 2015, nr 6.
Kardas P., Podstawy i ograniczenia przeprowadzania i wykorzystywania w procesie karnym tzw. dowodów prywatnych, „Palestra” 2015, nr 1–2.
Kardas P., Pozaprocesowe czynności obrońcy a tzw. dowody prywatne w świetle nowelizacji procedury karnej, „Palestra” 2014, nr 9.
Kardas P., Relacje między prawem karnym materialnym i procesowym, w: System Prawa Karnego Procesowego. Tom 1. Zagadnienia ogólne. Część 1, red. P. Hofmański, Warszawa 2013.
Kardas P., Sporne problemy wykładni przestępstwa nadużycia zaufania, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2006, nr 2.
Kardas P., w: Kodeks karny. Część szczególna. Tom 3. Komentarz do art. 278–363, red. A. Zoll, Warszawa 2016.
Kardas P., Zarządzanie konfliktem. Dlaczego w prawie karnym potrzebne jest umorzenie kompensacyjne (w druku).
Kelsen H., What Is Justice?, Berkeley 1957.
Kornak M., Glosa do uchwały SN z 30 VI 2012 r., I KZP 8/12, LEX nr 153669.
Kozioł T., Warunkowe umorzenie postępowania karnego, Warszawa 2009.
Królikowski M., Dwa paradygmaty zasady proporcjonalności, w: Zasada proporcjonalności w prawie karnym, red. T. Dukiet-Nagórska, Warszawa 2010.
Kruk M., Zasada równości w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, w: Księga XX-lecia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, red. M. Zubik, Warszawa 2006.
Kulesza J., Glosa do wyroku SO z 26 V 2017 r., V Ka 557/17, „Państwo i Prawo” 2018, nr 1.
Lachowski J., Ocena projektowanych zmian art. 9 k.k., „Państwo i Prawo” 2014, nr 1.
Leszczyński J., Legitymizacja instytucji ujednolicających orzecznictwo sądowe, w: Jednolitość orzecznictwa w sprawach karnych, red. S. Waltoś, Kraków 1998.
Łętowska E., Kara za zabójstwo kwalifikowane. Perspektywa konstytucyjna, „Państwo i Prawo” 2006, nr 10.
Łętowska E., Pozaprocesowe znaczenie uzasadnienia sądowego, „Państwo i Prawo” 1997, nr 5.
MacCormick N., Institutions of Law. An Essay in Legal Theory, Oxford 2007.
Majewski J., Czynny żal po dokonaniu czynu zabronionego i jego wpływ na odpowiedzialność karną sprawcy (wybrane zagadnienia), w: Czynny żal jako okoliczność wpływająca na odpowiedzialność karną, red. J. Majewski, Warszawa 2018.
Majewski J., Glosa do uchwały SN z 20 XI 2000 r., I KZP 31/00, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2001, nr 5, poz. 75.
Majewski J., w: Kodeks karny. Część szczególna. Tom 3. Komentarz do art. 278–363, red. A. Zoll, Warszawa 2016.
Małecki M., Glosa do postanowienia SN z 5 III 2015 r., III KK 274/14, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2016, nr 10, poz. 100.
Mowa nienawiści a wolność słowa. Aspekty prawne i społeczne, red. R. Wieruszewski, Warszawa 2010. 
Oniszczuk J., Koncepcje prawa, Warszawa 2004.
Postępowanie odwoławcze w procesie karnym – u progu nowych wyzwań, red. S. Steinborn, Warszawa 2016.
Rawls J., A Theory of Justice, Cambridge (Mass.) 1971.
Raz J., The Argument from Justice, or how not to Reply to Legal Positivism, w: Law, Rights and Discourse: The Legal Philosophy of Robert Alexy, ed. G. Pavlakos, Oxford 2007.
Rogacka-Rzewnicka M., Oportunizm i legalizm ścigania przestępstw w świetle współczesnych przeobrażeń procesu karnego, Warszawa 2007. 
Rusinek M., Ustawa o dozorze elektronicznym. Komentarz, Warszawa 2010.
Sadurski W., Równość wobec prawa, „Państwo i Prawo” 1978, nr 8–9.
Sadurski W., Teoria sprawiedliwości. Podstawowe zagadnienia, Warszawa 1988.
Sakowicz A., Sankcja bezwzględnie oznaczona (uwagi krytyczne na tle art. 148 § 2 k.k.), „Państwo i Prawo” 2006, nr 5.
Segall E.J., Judicial Review, Separation of Powers and the Rule of Law, Poland–US Conference on the Rule of Law, Warszawa, 26 czerwca 2018 r. [referat]. 
Skorupka J., O sprawiedliwości procesu karnego, Warszawa 2013.
Smolak M., Wykładnia otoczenia normatywnego konstytucji, w: Wykładnia konstytucji. Aktualne problemy i tendencje, red. M. Smolak, Warszawa 2016.
Steinborn S., Formalne porozumienia karnoprocesowe w świetle konstytucyjnej zasady równości, „Prokuratura i Prawo” 2004, nr 2.
Stunz W.J., Hoffmann J.L., Defining Crimes, New York 2011.
The Ideas of Equality and Non-Discrimination: Formal and Substantive Equality, „Equal Rights Trust” 8 XI 2007 r., < http://www.equalrightstrust.org/content/ideas-equality-and-non-discrimination-formal-and-substantive-equality >.
Tuleja P., Wróbel W., Konstytucyjne standardy prawa karnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, w: Problemy odpowiedzialności karnej: księga ku czci profesora Kazimierza Buchały, red. Z. Ćwiąkalski i in., Kraków 1994.
Tuleja P., Wróbel W., Zasada równości w stanowieniu prawa, w: Demokratyczne państwo prawne (aksjologia, struktura, funkcje), red. H. Rota, Wrocław 1992.
Venn Dicey A., An Introduction to the Study of the Law of the Constitution, London 1885.
Wacks R., Law. A Very Short Introduction. Second Edition, Oxford 2015.
Waltoś S., Porozumienia w europejskim procesie karnym; próba syntetycznego spojrzenia, „Prokuratura i Prawo” 2000, nr 1.
Whitman J.Q., Equality in Criminal Law: The Two Divergent Western Roads, „Harvard Law Review” 2009, Vol. 1, No. 1.
Wiliński P., Katalog zasad procesu karnego, w: System Prawa Karnego Procesowego. Tom 3. Zasady procesu karnego. Część 1, red. P. Wiliński, Warszawa 2014.
Wiliński P., Proces karny w świetle Konstytucji, Warszawa 2011.
Wilson J., Equality, London 1966.
Wróbel W., w: Kodeks karny. Część ogólna. Tom 1. Komentarz do art. 53–116 k.k., red. A. Zoll, W. Wróbel, Warszawa 2016.
Wróbel W., Zasady prawa karnego materialnego, w: System Prawa Karnego Procesowego. Tom 3. Zasady procesu karnego. Część 2, red. P. Wiliński, Warszawa 2014.
Wróblewski J., Sądowe stosowanie prawa, Warszawa 1988.
Wróblewski J., Wartości a decyzja sądowa, Wrocław 1973.
Zieliński M., Jednolitość wykładni prawa, w: Jednolitość orzecznictwa w sprawach karnych, red. S. Waltoś, Kraków 1998.
Ziółkowski M., Zasada równości w prawie, „Państwo i Prawo” 2015, nr 5.
Zirk-Sadowski M., Grzybowski T., Udział sądów najwyższych w legitymizacji polskiego porządku prawnego, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2016, nr 5.
Zoll A., Pozaustawowe okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną w świetle konstytucyjnej zasady podziału władzy, w: W kręgu teorii i praktyki prawa karnego. Księga poświęcona pamięci Profesora Andrzeja Wąska, red. L. Leszczyński, E. Skrętowicz, Z. Hołda, Lublin 2005.
Zoll A., Znaczenie konstytucyjnej zasady podziału władzy dla prawa karnego materialnego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2006, z. 2.