Zeszyt 1/2017
Od redakcji
W bieżącym zeszycie „Czasopisma Prawa Karnego i Nauk Penalnych” publikujemy cztery opracowania poświęcone dogmatycznej analizie przepisów prawa karnego „na styku” prawa unijnego, w związku z wejściem w życie regulacji prawa Unii Europejskiej, wpływającej na wykładnię znamion czynu zabronionego opisanego w formie blankietu w krajowym porządku prawnym. Opracowania Agnieszki Barczak-Oplustil, Szymona Tarapaty, Grzegorza Jana Artymiaka, Michała Dereka i Michała Ramsa są rezultatem seminarium „Blankiety w prawie karnym”, które zostało sfinansowane w 2016 r. przez Krakowski Instytut Prawa Karnego – fundację na rzecz rozwoju nauki prawa karnego i popularyzacji wiedzy o prawie – w ramach działalności grupy badawczej „Prawo karne jutra”. Kontynuacją ożywionej dyskusji naukowej wokół uchwały Sądu Najwyższego z 28 stycznia 2016 r., I KZP 15/15 jest artykuł polemiczny Jacka Dudy nt. odpowiedzialności karnej za obrót narkotykami poza granicami Polski. Tomasz Tyburcy analizuje kwestię możliwych postaci zbiegu przestępstwa rozboju i wymuszenia rozbójniczego, Maciej Małolepszy rozważa możliwość orzekania wobec sprawcy częściowego zakazu wykonywania zawodu, zaś Mikołaj Grzesik podejmuje problemy przedawnienia karalności czynu, skoncentrowane wokół wykładni art. 102 k.k. W niniejszym zeszycie publikujemy także opracowania Andrzeja Jezuska poświęcone prawu karnemu skarbowemu oraz Agnieszki Podemskiej na temat baz danych DNA w Polsce.
Agnieszka Barczak-Oplustil - Wejście w życie regulacji prawa Unii Europejskiej a zakres odpowiedzialności karnej za czyn zabroniony opisany w formie blankietu (studium przypadku)
prawo Unii Europejskiej, obrót instrumentami finansowymi, zakaz wykorzystywania informacji niejawnych, zasady wykładni prawa
Artykuł ma na celu odpowiedź na pytanie o zakres odpowiedzialności karnej za przestępstwa opisane w ustawie z dn. 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, po wejściu w życie tzw. rozporządzenia MAR i braku implementacji tzw. dyrektywy MAD II. Problem, jaki powstał stanowi konsekwencję blankietowego charakteru przepisów karnych, odwołujących się do konkretnych przepisów ustawy regulujących bezprawne zachowania, podczas gdy od momentu wejścia w życie rozporządzenia MAR zakres bezprawności w praktyce dekodowany będzie z przepisów rozporządzenia MAR. Odpowiedź na to pytanie wymaga analizy art. 91 ust. 3 Konstytucji oraz możliwości odmiennego rozumienia terminu „kolizja”, użytego w tym przepisie w przypadku, w którym jej przedmiotem mają być regulacje należące do różnych systemów normatywnych.
- Szymon Tarapata, Grzegorz Jan Artymiak - Przepis karny odsyłający do regulacji kolidującej z rozporządzeniem Unii Europejskiej (konsekwencje w perspektywie zasad wykładni)
prawo Unii Europejskiej, obrót instrumentami finansowymi, zakaz wykorzystywania informacji niejawnych, zasady wykładni prawa
Opracowanie ma na celu udzielenie odpowiedzi na pytanie o sposób interpretacji granic typu czynu zabronionego z art. 181 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi po 3 lipca 2016 r. Analiza oparta jest przede wszystkim na aplikacji koncepcji norm sprzężonych, a także konieczności odróżniania bezprawności oraz karalności. Podkreślana jest także konieczność uwzględniania przy dokonywaniu interpretacji „na styku” prawa krajowego oraz prawa unijnego celu, w jakim uchwalane jest to ostatnie.
- Michał Derek - Przepis karny odsyłający do regulacji kolidującej z rozporządzeniem Unii Europejskiej (konsekwencje w perspektywie zasady nullum crimen sine lege)
prawo Unii Europejskiej, obrót instrumentami finansowymi, zakaz wykorzystywania informacji niejawnych, zasady wykładni prawa
W artykule podjęto próbę rozstrzygnięcia kwestii przypisania sprawcy odpowiedzialności karnej za zachowanie polegające na wykorzystaniu informacji niejawnej wbrew zakazowi określonemu w art. 156 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, wobec jednoczesnego obowiązywania rozporządzenia Unii Europejskiej definiującego pojęcie informacji niejawnej oraz sposoby jej wykorzystywania. W pracy odwołano się do rozróżnienia „obowiązywania” i „stosowania” wypracowanego w nauce teorii prawa. W dalszej kolejności wskazano na dogmatyczne podstawy zasady pierwszeństwa prawa Unii Europejskiej oraz instytucji odesłania w kontekście zasady nullum crimen sine lege. W podsumowaniu sformułowano wniosek, zgodnie z którym niestosowalny in concreto art. 156 ust. 1 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi stanowi jedyne źródło bezprawności dla typu czynu zabronionego określonego w art. 181 ust. 1 tej ustawy. Stąd zachowanie naruszające zakaz ujawniania informacji poufnej wyrażony w rozporządzeniu MAR oraz w ustawie nie jest obecnie objęte kryminalizacją.
- Michał Rams - O sposobach rozwiązywania kolizji między prawem Unii Europejskiej a prawem krajowym (na przykładzie penalizacji niezachowania w tajemnicy informacji poufnych)
prawo Unii Europejskiej, obrót instrumentami finansowymi, zakaz wykorzystywania informacji niejawnych, zasady wykładni prawa
Podstawowym celem niniejszego artykułu jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy w konsekwencji braku możliwości powoływania się na niektóre przepisy ustawy o obrocie instrumentami finansowymi z uwagi na ich sprzeczność z rozporządzeniem MAR, zachowania sprowadzające się do naruszenia obowiązku zachowania w tajemnicy informacji poufnych podlegają aktualnie karze – czy też z uwagi na stwierdzone zaniechanie ustawodawcze doszło do ich niezamierzonej depenalizacji.
- Jacek Duda - Odpowiedzialność karna za obrót narkotykami poza granicami Polski (artykuł polemiczny)
przeciwdziałanie narkomanii, obrót narkotykami, zasada represji wszechświatowej, prawo karne międzynarodowe
Opracowanie stanowi polemikę z prezentowanym w literaturze i orzecznictwie stanowiskiem, zgodnie z którym istnieje możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności karnej w Polsce osoby, która popełniła przestępstwo obrotu narkotykami poza granicami kraju. Zdaniem autora zachowanie takie jest bezkarne na gruncie polskiego porządku prawnego. Ponadto możliwości karania za takie czyny nie można wywodzić z przyjętych przez Polskę zobowiązań międzynarodowych.
- Tomasz Tyburcy - Z problematyki rozboju i wymuszenia rozbójniczego (właściwy czy niewłaściwy zbieg art. 280 i 282 k.k.?
kradzież, wymuszenie rozbójnicze, zbieg przepisów, rozbój
Prawie powszechnie przyjmuje się, że w przypadku przestępstwa wymuszenia rozbójniczego (art. 282 k.k.) mienie nie przechodzi w posiadanie sprawcy natychmiast, jak ma to miejsce przy rozboju (art. 280 k.k.). W ten sposób rozróżnia się oba te przestępstwa. Sprawca wymuszenia rozbójniczego obejmuje mienie w posiadanie w przyszłości i przez to pokrzywdzony ma możliwość uratowania mienia poprzez zawiadomienie organów ścigania. W artykule zaprezentowano trzy koncepcje rozumienia znaczenia przesłanki „natychmiastowości”. Wydaje się, że znamiona rozboju i wymuszenia rozbójniczego krzyżują się ze sobą. Alternatywnym sposobem odróżnienia obu przestępstw jest uznanie, że zmuszenie do wydania rzeczy ruchomej natychmiast nie wypełnia znamion rozboju, lecz wymuszenia rozbójniczego. Porównywane typy czynów zabronionych różnią się stroną podmiotową (celem działania). Sprawca rozboju działa w celu przywłaszczenia rzeczy ruchomej. Natomiast sprawca wymuszenia rozbójniczego działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.
- Maciej Małolepszy - Częściowy zakaz wykonywania zawodu
zakaz wykonywania zawodu, wolność wykonywania zawodu, środek karny
W świetle obecnego orzecznictwa Sądu Najwyższego niedopuszczalne jest orzeczenie zakazu wykonywania zawodu na podstawie art. 41 § 1 k.k. ograniczonego do wykonywania określonych czynności. Ta interpretacja powoduje, że skazani, którzy mogliby wykonywać swój zawód w ograniczonym zakresie, są pozbawieni takiej możliwości. Niniejsza publikacja przedstawia argumenty przemawiające za odmienną interpretacją art. 41 § 1 k.k. oraz za zmianą treści art. 41 § 1 i 1a k.k., która wprost będzie przewidywać możliwość orzeczenia częściowego zakazu wykonywania zawodu..
- Mikołaj Grzesik - Artykuł 102 k.k. po nowelizacji (studium przypadku)
przedawnienie, wszczęcie postępowania karnego, prokuratura
Przedmiotem artykułu jest analiza nowego brzmienia art. 102 k.k. w kontekście dotychczasowej praktyki prokuratorskiej dotyczącej formułowania postanowienia o wszczęciu postępowania. Uwagi poczynione zostały na kanwie studium przypadku stanowiącego przyczynek do rozważań prawnych w zakresie wykładni art. 102 k.k. Opracowanie zawiera również propozycję zmiany praktyki w zakresie redagowania decyzji inicjującej postepowania w taki sposób być uniknąć sygnalizowanych problemów procesowych.
- Andrzej Jezusek - Należność publicznoprawna uszczuplona przestępstwem skarbowym jako korzyść majątkowa podlegająca przepadkowi
podatek, przepadek, korzyść majątkowa, należność publicznoprawna
Przedmiotem opracowania jest możliwość orzeczenia przepadku korzyści majątkowej wynikającej z przestępstwa wiążącego się z brakiem zadeklarowania lub uiszczenia należności publicznoprawnej. Autor twierdzi, że ww. korzyść majątkowa nie może podlegać przepadkowi, ponieważ nie wiążę się ona z żadnym konkretnym składnikiem majątkowym. Nadto Kodeks karny skarbowy odróżnia instytucję przepadku korzyści majątkowej od instytucji obowiązku uiszczenia należności publicznoprawnej.
- Agnieszka Podemska - Baza danych DNA w Polsce (uwagi na temat funkcjonowania)
trałowanie, trafienie, próbka DNA, profil DNA, baza danych DNA, wyszukiwanie rodzinne
Przedmiotem artykułu są wybrane, najbardziej kontrowersyjne kwestie związane z funkcjonowaniem bazy danych DNA w Polsce. Niniejsze opracowanie jest próbą dokonania analizy statystycznej oraz prawnej powyższego zagadnienia. Zawiera propozycje rozwiązań legislacyjnych dotyczących art. 21d ustawy o Policji. Dotyka także problematyki wykorzystania innowacyjnych metod śledczych, w tym tzw. familial searching. Artykuł jest skierowany w głównej mierze do praktyków, którzy na co dzień stykają się z problemem wykrywania przestępstw oraz ich sprawców.
