Autor: Mateusz Korzeniak, Mateusz Szurman
Data publikacji: 26 września 2018 r.
Pozycja w wydaniu internetowym: 16/2018

W opracowaniu autorzy poruszają kontrowersyjną kwestie związaną z wprowadzeniem do polskiego prawa karnego tzw. „przepadku rozszerzonego”. Ta nowa regulacja została oparta na szeregu domniemań, w tym domniemaniu przestępnego pochodzenia mienia, które znajdują zastosowanie w sytuacji skazania sprawcy za określone rodzaje przestępstw. W swoim założeniu ma zwiększyć skuteczność pozbawiania majątku sprawców poważnych przestępstw jednak już na pierwszy rzut oka te regulacje godzą w istotę tradycyjnie rozumianego procesu karnego, opartego zasadniczo na domniemaniu niewinności. W toku artykułu, oprócz analizy polskiego rozwiązania, autorzy prezentują perspektywę międzynarodową i konstytucyjną. Zakończenie zawiera własne postulaty autorów.

Autor: Kamil Siwek
Data publikacji: 5 września 2018 r.
Pozycja w wydaniu internetowym: 15/2018

W opracowaniu podjęto problematykę spornego w orzecznictwie sądowym i literaturze prawniczej zagadnienia kary nadzwyczajnie złagodzonej za zbrodnie zagrożone sankcjami kumulatywnymi pozbawienia wolności i grzywny. Wątpliwości te doprowadziły do skierowania do Sądu Najwyższego w dniu 14 czerwca 2018 r. pytania prawnego (I KZP 8/18). Ustosunkowując się do poglądów wyrażanych w piśmiennictwie w opracowaniu wskazano, że art. 38 § 1 k.k. nie ma żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcie analizowanej kwestii. Tym samym zakwestionowano twierdzenie, że w poruszanej problematyce występują dwa porządki normatywne, tj. występujący do 1 lipca 2015 r. i po tej dacie. Zakwestionowano również twierdzenie, wedle którego sposób nadzwyczajnego złagodzenia kumulatywnie grożącej grzywny za zbrodnię jest kształtowany przez art. 60 § 7 k.k. Autor przyjmuje, że nadzwyczajne złagodzenie kary za zbrodnie zagrożone kumulatywnymi karami pozbawienia wolności i grzywny polega na wymierzeniu jedynie kary pozbawienia wolności poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, jednak nie niższej niż jedna trzecia tego zagrożenia.

Autor: Maciej Hadel
Data publikacji: 4 września 2018 r.
Pozycja w wydaniu internetowym: 14/2018

Minister Sprawiedliwości posiada określone uprawnienia w sprawach karnych, które zawierają w sobie element międzynarodowy (dotyczą współpracy organów państw Unii Europejskiej). Dotyczą one m.in. inicjowania procedury przejęcia lub przekazania ścigania karnego osoby, co do której toczy się postępowanie karne, a także wyrażania zgody na ekstradycję obywatela polskiego do innego kraju. W przypadku przejęcia/przekazania ścigania minister musi przesądzić, czy podjęcie tego typu czynności będzie zgodne z „interesem wymiaru sprawiedliwości”, natomiast w przypadku wyrażenia zgody na ekstradycję brak jest tego typu ustawowego obwarowania decyzji ministra, stąd też może mieć ona charakter wyłącznie polityczny. Uprawnienia te mogą być analizowane również z perspektywy prawa administracyjnego; jakkolwiek w nauce przyjmuje się, że decyzje Ministra Sprawiedliwości w tym zakresie są niezaskarżalne, to jednak należy postawić tezę, że mogą one zostać zaskarżone do sądu administracyjnego, który mógłby dokonać kontroli ich legalności.

Autor: Jędrzej Liberacki
Data publikacji: 25 sierpnia 2018 r.
Pozycja w wydaniu internetowym: 13/2018

Autor zwraca uwagę na kilka istotnych problemów związanych z prawnokarnymi aspektami kryptowalut. Dowodzi, że na gruncie prawa karnego bitcoin nie może zostać uznany za żadną formę pieniądza, ani też być uważany za prawny środek płatniczy, dokument czy instrument finansowy. Z całą pewnością może stanowić przedmiot przestępstw przeciwko ochronie informacji jako zapis na informatycznym nośniku danych lub dane informatyczne, a nawet informacja. Kryptowaluty takie jak bitcoin mogą ponadto odgrywać istotną rolę przy dekompletacji znamion czynu zabronionego, w którym występuje element korzyści majątkowej. Choć sam bitcoin nie jest prawem majątkowym i raczej nie jest również sam w sobie składnikiem mienia czy majątku, to całokształt korzystnej majątkowo sytuacji związanej z dysponowaniem bitcoinem może przesądzać o uznaniu jej za relewantną z perspektywy realizacji znamion przestępstw zawierających w swoim opisie, któreś z ww. pojęć. Tematem otwartym jest natomiast uznanie bitcoina za inny środek płatniczy (a tym samym za rzecz w rozumieniu kodeksu karnego).

Autor: Daniel Kwiatkowski
Data publikacji: 21 sierpnia 2018 r.
Pozycja w wydaniu internetowym: 12/2018

Artykuł ma na rozstrzygnięcie sporu odnoszącego się do podstawowych skutków zatarcia skazania, czyli wpływu tej instytucji na fakt skazania i fakt popełnienia przestępstwa. Powstałe rozbieżności są widoczne nie tylko w doktrynie, ale przede wszystkim w orzecznictwie i wydaje się, że nie zostały dostatecznie wyjaśnione. Rozstrzygnięcie przedstawionego problemu ma na celu uporządkowanie dyskusji o zatarciu skazania jako instytucji prawa karnego materialnego.

Autor: Seweryn Cieślik
Data publikacji: 14 sierpnia 2018 r.
Pozycja w wydaniu internetowym: 11/2018

Artykuł poświęcony jest problematyce zgody dysponenta dobra prawnego na wkroczenie w sferę jego wolności seksualnej, a także różnic co do sposobu pojmowania tego pojęcia na gruncie obowiązujących regulacji w Polsce oraz koncepcji Yes Means Yes. Podstawowym celem tekstu jest skonfrontowanie ze sobą dwóch diametralnie różnych stanowisk co do charakteru zgody, formy warunkującej jej skuteczność, a także skutków jej braku w konkretnym przypadku. Autor, przedstawiając dwa stanowiska poddaje je krytycznej analizie, wskazuje ich wady i zalety, a w konsekwencji zmierza do odpowiedzi na pytanie o potrzebę i zasadność wprowadzenia de lege ferenda zmian w polskiej regulacji w kierunku przypominającym rozwiązania odpowiadające koncepcji Yes Means Yes.

Autor: Tomasz Lenartowicz
Data publikacji: 10 sierpnia 2018 r.
Pozycja w wydaniu internetowym: 10/2018

Ze względu na szeroko zakreślone prawo do obrony oskarżonego, który składając wyjaśnienia może w zasadzie bezkarnie kłamać, za wyjątkiem sytuacji, w której pomawiałby osoby trzecie o czyny niezwiązane nijak z przestępstwem zarzucanym mu przez organy ścigania, szczególnie wymagające jest prowadzenie postępowania dowodowego w sprawie, w której jednym z głównych dowodów są wyjaśnienia współoskarżonego zawierające pomówienia wobec pozostałych oskarżonych, gdyż konieczne jest zapewnienie jak najdalej idącej weryfikacji prawdziwości tych pomówień, za które nawet gdy są fałszywe, nic oskarżonemu nie grozi. Celem tekstu jest omówienie kwestii obecności oskarżonego na rozprawie, w sprawie o występek, w konfiguracji procesowej, w której dwóch lub więcej współoskarżonych, mając rozbieżne interesy procesowe, przyjęło odmienną taktykę procesową, tj. jeden z nich już na etapie postępowania przygotowawczego przyznał się do zarzucanych mu czynów, jednocześnie składając wyjaśnienia obciążające drugiego z oskarżonych i następnie zrezygnował z udziału w rozprawach przed sądem, drugi natomiast, stosuje aktywną obronę, zaprzeczając swojemu sprawstwu. Zasadność spowodowania obecności takiego pomawiającego na rozprawie jest oceniana z kilku perspektyw: zasad procesu karnego, standardów Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz zasad wymiaru kary.

Autor: Agnieszka Pilch
Data publikacji: 2 sierpnia 2018 r.
Pozycja w wydaniu internetowym: 9/2018

Artykuł omawia kwestię projektowanej nowelizacji art. 77 k.k., polegającej na wprowadzeniu nowego § 3, który wyłącza możliwość warunkowego przedterminowego zwolnienia w stosunku do sprawcy zabójstwa w związku ze zgwałceniem na szkodę małoletniego poniżej 15 lat popełnionym w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych. Wychodząc od zdefiniowania zasady humanitaryzmu w kontekście regulacji zawartych w obowiązujących przepisach, autorka przechodzi do rozpatrzenia problematyki interpretacji i zakresu stosowania art. 77 § 2 k.k. W drugiej części artykułu, autorka poddaje analizie projektowany przepis przez pryzmat zasady proporcjonalności wyrażonej w Konstytucji, odnosząc go do regulacji zawartych w ustawie o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób.

Autor: Tomasz Lenartowicz
Data publikacji: 1 sierpnia 2018 r.
Pozycja w wydaniu internetowym: 8/2018

Bardzo trudne jest zapewnienie oskarżonemu o popełnienie przestępstwa seksualnego na małoletnim realnego prawa do obrony, kiedy zazwyczaj jedynym lub głównym świadkiem w sprawie jest sam pokrzywdzony – dziecko. Ze względu na konieczność ochrony jego psychiki, przesłuchuje się je z zasady tylko raz, bez udziału podejrzanego, a często nawet przed postawieniem komukolwiek zarzutów, a więc i bez udziału obrońcy. Konieczne jest wprowadzenie mechanizmu, który nie czyniąc uszczerbku dziecku, zabezpieczy prawa potencjalnego podejrzanego. Tematyką artykułu jest kwestia urealnienia prawa do obrony oskarżonego o popełnienie przestępstwa seksualnego na szkodę małoletniego. Analiza poglądów doktryny i orzecznictwa, a także postulatów wysuwanych w kontekście sposobu prowadzenia dowodu z przesłuchania małoletniego pokrzywdzonego, prowadzi do wysunięcia wniosku o konieczności wprowadzenia dodatkowych gwarancji procesowych dla potencjalnego podejrzanego, już w fazie in rem postępowania przygotowawczego.

Autor: Mikołaj Iwański
Data publikacji: 4 czerwca 2018 r.
Pozycja w wydaniu internetowym: 7/2018

Artykuł dotyczy kontrowersyjnej w ostatnim czasie kwestii odpowiedzialności za odmowę świadczenia usługi, przewidzianej w art. 138 Kodeksu wykroczeń. Podstawą do rozważań autora jest tzw. kazus łódzkiego drukarza, który stał się przedmiotem dużego zainteresowania opinii publicznej, polityków, a także publicystyki prawniczej. Przyczyną tego zainteresowania jest ewidentny konflikt wartości, który ujawnił się na gruncie stanu faktycznego. Po jednej stronie sporu stanął bowiem zakaz dyskryminacji, po drugiej zaś wolność, w różnych jej aspektach (wolności osobistej, gospodarczej, sumienia i wyznania). Przedstawiony problem stanowi ciekawy przykład „przenikania” aksjologii konstytucyjnej i konfliktów wartości z nią związanych na poziom prawa karnego sensu largo. Autor odpowiada na pytanie, w jaki sposób konflikty takie powinny być rozstrzygane..