Dispersed Constitutional Review in Case Law of the Supreme Court’s Criminal Chamber and Common Courts as a Form of Judicial Constitutional Obedience
Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych Rok XXIII: 2019, numer 4
Journal of Criminal Law and Penal Studies Volume XXIII: 2019, No. 4
Piotr Kardas - professor, head of Division of Comparative Criminal Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow, advocate, vice-president of the Polish Bar Council
Full text in PDF (open access)
Keywords
Constitution, constitutional review, co-application of the Constitution, pro-constitutional interpretation, interpretation in accordance with the Constitution, adaptive interpretation, axiological adequacy of statutory norms, direct applicability of the Constitution, the principle of the supremacy of the Constitution
Summary
The paper sets out to present the contemporary state of debate regarding the question of the Supreme Court’s, as well as common courts’, constitutional review (constitutional control of the law). It also lays special emphasis on the systemic and social context of the deployment of the said method in the process of legal interpretation and application of the law. Furthermore, it strives to characterize the nature of such constitutional review (constitutional control) as based on the concept of the constitutionalization of law. The article presents various methods of direct use of the Constitution by courts as a way of pursuing claims based on the equitability and justness of the law and fairness of judgment. It gives justification to the mixed (two-tier) model of constitutional review (constitutional control) as a basis for realizing claims for constitutionalization of legal norms establishing grounds for individual court decisions. A concept is presented according to which determining the constitutionality of statutes by the court is an expression of judicial adherence to the Constitution. Nevertheless, the paper clarifies the relationship between the co-application of the Constitution and statutes on the one hand and courts’ dispersed constitutional review (constitutional control) on the other. One can find an analysis of the methods of the use of the Constitution in the Supreme Court’s and common courts’ case law. A theoretical explanation of the adopted forms of direct applicability of the Constitution is presented. Finally, the paper contains an explanation and justification of the courts’ competence to refuse to apply a statutory provision in a given individual case when it obviously and undoubtedly contravenes the Constitution and the use of which would ultimately lead to an unjust judgment.
Bibliography
Alexy R., Teoria praw podstawowych, tłum. B. Kwiatkowska, J. Zajadło, Warszawa 2010.
Bator A., Kozak A., Wykładnia prawa w zgodzie z konstytucją, w: Polska kultura prawna a proces integracji europejskiej, red. S. Wronkowska, Kraków 2005.
Bosek L., Bezprawie legislacyjne, Warszawa 2007.
Bosek L., Odpowiedzialność państwa za legislacyjne bezprawie w prawie niemieckim, „Państwo i Prawo” 2003, nr 1.
Bosek L., Wild M., Kontrola konstytucyjności prawa. Zagadnienia ustrojowe, procesowe i materialnoprawne. Komentarz praktyczny dla sędziów i pełnomocników procesowych. Wzory pism procesowych, Warszawa 2014.
Czarny P., Trybunał Konstytucyjny a wykładnia ustaw w zgodzie z konstytucją, w: Polska kultura prawna a proces integracji europejskiej, red. S. Wronkowska, Kraków 2005.
Dąbek D., Prawo sędziowskie w polskim prawie administracyjnym, Warszawa 2010.
Florczak-Wątor M., Horyzontalny wymiar praw konstytucyjnych, Kraków 2014.
Garlicki L., Ewolucja pozycji ustrojowej Sądu Najwyższego (1989–2010), „Państwo i Prawo” 2010, nr 8.
Garlicki L., Sądy a Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, „Przegląd Sądowy” 2016, nr 7–8.
Gizbert-Studnicki T., Dyrda A., Grabowski A., Metodologiczne dychotomie. Krytyka pozytywistycznych teorii prawa, Warszawa 2016.
Gizbert-Studnicki T., Dyrektywy wykładni drugiego stopnia, w: W poszukiwaniu dobra wspólnego. Księga jubileuszowa Profesora Macieja Zielińskiego, red. A. Choduń, A. Czepita, Szczecin 2010.
Grabowski A., Naleziński B., Kłopoty z obowiązywaniem. Uwagi na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, w: Studia z filozofii prawa, red. J. Stelmach, Kraków 2001.
Grabowski A., Prawnicze pojęcie obowiązywania prawa stanowionego. Krytyka niepozytywistycznej koncepcji prawa, Kraków 2009.
Graver H.P., Judges against Justice. On Judges when the Rule of Law is under Attack, Heidelberg i in. 2015.
Gutowski M., Kardas P., Sądowa kontrola konstytucyjności prawa, „Palestra” 2016, nr 4.
Gutowski M., Kardas P., Spory ustrojowe a kompetencje sądów (granice bezpośredniego stosowania Konstytucji), „Palestra” 2017, nr 12.
Gutowski M., Kardas P., Wykładnia i stosowanie prawa w procesie opartym na Konstytucji, Warszawa 2017.
Hofmański P., Zabłocki S., Elementy metodyki pracy sędziego w sprawach karnych, Warszawa 2011.
Huq A.Z., Lakier A., Apparent Fault, „Harvard Law Review” 2018, vol. 131, no. 6.
Kardas P., O sposobach rozwiązywania kolizji norm postępowania karnego z Konstytucją RP, prawem Unii Europejskiej oraz umowami międzynarodowymi, w: Norma postępowania karnego. Sędzia wobec zmian prawa karnego procesowego, red. J. Skorupka, K. Leżak, Kraków 2018.
Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. A. Sakowicz, Warszawa 2016.
Korycka-Zirk M., Filozoficznoprawny wymiar kontroli konstytucyjności, Toruń 2017.
Kozak A., Konstytucja jako podstawa decyzji stosowania prawa, w: Z zagadnień teorii i filozofii prawa, red. A. Bator, Wrocław 1999.
Lang W., Wokół multicentryczności systemu prawa, „Państwo i Prawo” 2005, nr 7.
Łętowska E., Łętowski J., Co wynika dla sądów z konstytucyjnej zasady podziału władz, w: Konstytucja i gwarancje jej przestrzegania. Księga pamiątkowa prof. Janiny Zakrzewskiej, red. J. Trzciński, A. Jankiewicz, Warszawa 1996.
Łętowska E., Multicentryczność współczesnego systemu prawa i jej konsekwencje, „Państwo i Prawo” 2005, nr 3.
Łętowska E., Sugestie dla mojego librecisty, „Państwo i Prawo” 2016, nr 9.
Matczak M., Imperium tekstu. Prawo jako postulowanie i urzeczywistnianie świata możliwego, Warszawa 2019.
Matczak M., Summa Iniuria. O błędzie formalizmu w stosowaniu prawa, Warszawa 2007.
Mikuli P., Zdekoncentrowana sądowa kontrola konstytucyjności prawa. Stany Zjednoczone i państwa europejskie, Kraków 2007.
Naleziński B., Wojtyczek K., Konsekwencje wadliwości aktów normatywnych w polskim systemie prawnym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1993, nr 4.
Naleziński B., Wojtyczek K., Problematyka kompetencji prawodawczych a kontrola konstytucyjności prawa, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1993, nr 1.
Pietrzykowski T., Wsteczne działanie prawa i jego zakaz, Kraków 2004.
Ross H.L., Foley J.P., Judicial Disobedience of the Mandate to Imprison Drunk Drivers, „Law and Society Review” 1987, vol. 21, no. 2.
Safjan M., Wprowadzenie, w: Konstytucja RP, t. 1: Komentarz. Art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Segall E.J., Judicial Review, Separation of Powers and the Rule of Law, w: Poland–US Conference on the Rule of Law. Commemorating the 20th Anniversary of the Center for American Studies [niepubl.].
Sulikowski A., Konstytucjonalizm a postmodernizm, „Państwo i Prawo” 2011, nr 12.
Tarapata S., Czy sędzia karny jest strażnikiem Konstytucji? O tzw. rozproszonej kontroli konstytucyjności w toku dekodowania normy postępowania karnego, w: Norma postępowania karnego. Sędzia wobec zmian prawa karnego procesowego, red. J. Skorupka, K. Leżak, Kraków 2018.
Tuleja P., Stosowanie Konstytucji RP w świetle zasady jej nadrzędności (wybrane problemy), Kraków 2003.
Tuleja P., Wyroki interpretacyjne Trybunału Konstytucyjnego, Poznań 2016.
Wiliński P., Proces karny w świetle Konstytucji, Warszawa 2011.
Wojtyczek K., Sądownictwo konstytucyjne w Polsce. Wybrane zagadnienia, Warszawa 2013.
Wronkowska S., W sprawie bezpośredniego stosowania Konstytucji, „Państwo i Prawo” 2001, nr 9.
Zajadło J., Sędziowie i niewolnicy, Gdańsk 2017.
Zajadło K., Nieposłuszeństwo sędziowskie, „Państwo i Prawo” 2016, nr 1.
Zirk-Sadowski M., Grzybowski T., Udział sądów najwyższych w legitymizacji polskiego porządku prawnego, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2016, nr 5.
Zoll A., Związanie sędziego ustawą, w: Konstytucja i gwarancje jej przestrzegania. Księga pamiątkowa ku czci prof. Janiny Zakrzewskiej, red. J. Trzciński, A. Jankiewicz, Warszawa 1996.
Zwierzchowski E., Europejskie modele scentralizowanej kontroli konstytucyjności aktów prawnych, w: Prawo i kontrola jego zgodności z konstytucją, red. E. Zwierzchowski, Warszawa 1997.
