Criminal Liability for Attempt. An Attempt at a New Perspective

Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych Rok XXV: 2021, numer 4
Journal of Criminal Law and Penal Studies Volume XXV: 2021, No. 4

Michał Wantoła - PhD, Department of Criminal Law, Jagiellonian University; ORCID:
0000-0002-8834-1488; e-mail: michal.wantola@uj.edu.pl.

---

Full text in PDF (open access)

 

Keywords

Summary

The presented analyses are an attempt at a new look at the problem of criminal lia-
bility for attempt. The indicated legal institution evolved along with the development
of criminal law, and the views on it changed along with the change of the general
view on the functions associated with assigning criminal liability. In modern societies,
there seems to be a tendency to extend criminal liability to the foreground of violating
the legal good, in particular, to extend criminal liability for attempt or preparation.
The question naturally arises as to what extent this process is needed and justified,
and to what extent it raises concerns about its further development. Will it lead to an
extension of the punishability of preparation? Can the ancient maxim “cogitationis
poenam nemo patitur” lose its undisputed status in the name of the security of indi-
viduals, societies, and states? It must not be forgotten that the described tendencies
may be strengthened in the face of the development of neurobiology, which can help in
recognizing specific individuals as capable of committing a specific type of crime due
to, for example, the occurrence of a specific gene or qualifying people as psychopaths
or future recidivists.

Bibliography

Atienza M., Manero J.R., A Theory of Legal Sentences, New York 1998.
Banasik K., Dolus generalis w nauce polskiej i austriackiej, „Prokuratura i Prawo” 2013,
no. 11.
Batey R., Minority Report and the Law of Attempt, “Ohio State Journal of Criminal Law”
2004.
Berman M.N., Attempts, in Language and in Law, “Jerusalem Review of Legal Studies
2012”, vol. 6, no. 1.
Błaszczyk M., Problematyka czynów przepołowionych, in: Węzłowe problemy prawa wy-
kroczeń – czy potrzebna jest reforma?, ed. M. Kolendowska-Matejczuk, V. Vachev,
Warszawa 2016.
Bogunia L., Zmiana kwalifikacji prawnej czynu w sprawach o usiłowanie zabójstwa, „Acta
Universitatis Wratislaviensis. Prawo” 1990, no. CLCCIII.
Budyn-Kulik M., Formy stadialne i postacie zjawiskowe wykroczenia, in: Reforma prawa
wykroczeń. Tom 1, ed. P. Daniluk, Warszawa 2019.
Cieślak M., Polskie prawo karne. Zarys systemowego ujęcia, Warszawa 1995.
Dębiński A., in: A. Dębiński, J. Misztal-Konecka, M. Wójcik, Prawo rzymskie publiczne,
Warszawa 2017.
Dębski R., Karalność usiłowania nieudolnego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjo-
logiczny” 1999, no. 2.
Dutta A., The Law of Criminal Attempt, New Delhi 2018.
Dziadzio A., Powszechna historia prawa, Warszawa 2008.
Fletcher G.P., Rethinking criminal law, Boston – Toronto 1978.
Gardocki L., Uproszczone formy penalizacji, „Państwo i Prawo” 1975, nr 8–9.
Giezek J., Formy stadialne popełnienia czynu zabronionego w polskim prawie karnym,
„Annales UMCS, Sectio G, Ius” 2013, no. LX, 2.
Greely H.T., Farahany N.A., Neuroscience and the Criminal Justice System, “Annual Re-
view of Criminology” 2019, no. 2.
Grudziński W., Z problematyki złego zamiaru ogólnego przy przestępstwach uszkodzenia
ciała, „Palestra” 1963, no. 10.
Gruszecka D., Rozwój koncepcji karalności usiłowania nieudolnego, „Wrocławskie Studia
Erazmiańskie. Zeszyty Studenckie. Prace z zakresu myśli polityczno-prawnej oraz
elektronicznej administracji”, t. IV, ed. M. Sadowski, P. Szymaniec, Wrocław 2010.
Gubiński A., Zasady prawa karnego, Warszawa 1996.
Hemmer R., Warum war der Verbrechensversuch nach altgermanischem Recht straflos?,
„Societas Scientiarum Fennica. Commentationes Humanarum Litterarum” XXXII,
no. 1, Helsinki 1962.
Jarvers K., Strafbares Verhalten im Vorfeld der Tatvollendung in Italien, in: Nationa-
les Strafrecht in rechtsvergleichender Darstellung. Allgemeiner Teil, ed. U. Sieber,
K. Cornils, Berlin 2008.
Jędrzejewski Z., Bezprawie usiłowania nieudolnego, Warszawa 2000.
Jędrzejewski Z., Z problematyki zamiaru ewentualnego w teorii i praktyce, „Państwo
i Prawo” 1983, no. 10.
Keiler J., Roef D., Inchoate Offenes: Attempt and Preparation, in: J. Keiler, D. Roef, Com-
parative Concepts of Criminal Law, Cambridge – Antwerp – Chicago 2019.
Kondratowicz I., Kilka uwag do projektu kodeksu karnego. Usiłowanie, „Gazeta Sądowa
Warszawska” 1930, no. 50.
Koranyi K., Powszechna historia państwa i prawa. Tom trzeci, Warszawa 1966.
Krieger J., (Un-)Sicherheit im Rechtsstaat – Eine Konfrontation mit Steven Spielbergs
Minority Report, in: Strafrecht in Film und Fernsehen, ed. H. Brettel, M. Rau,
J. Rienhoff, Springer 2016.
Królikowski M., Kontekstowa teoria (dogmatyki) prawa karnego, „Studia Iuridica” 2006,
no. XLVI.
Krzymuski E., Wykład prawa karnego ze stanowiska nauki i prawa austriackiego, Kra-
ków 1911.
Krzymuski E., Zasady nauki o usiłowaniu przestępstw, Warszawa 1884.
Lelieuer J., Pfützner P., Volz S., Strafbares Verhalten im Vorfeld der Tatvollendung – Frank-
reich, in: Nationales Strafrecht in rechtsvergleichender Darstellung. Allgemeiner Teil,
ed. U. Sieber, K. Cornils, Berlin 2008.
Liszewska A., Formy stadialne popełnienia czynu zabronionego, in: System Prawa Kar-
nego. Tom 3. Nauka o przestępstwie. Zasady odpowiedzialności, ed. R. Dębski, War-
szawa 2017.
Makarewicz J., Kodeks karny z komentarzem, Lwów 1938.
Makarewicz J., Prawo karne ogólne, Kraków 1914.
Makarewicz J., Prawo karne. Wykład porównawczy z uwzględnieniem prawa obowiązu-
jącego w Rzeczypospolitej Polskiej, Lwów – Warszawa 1924.
Makarewicz J., Wstęp do filozofii prawa karnego w oparciu o podstawy historyczno-roz-
wojowe, translated by K. Jakubów, ed. A. Grześkowiak, Lublin 2009.
Makowski W., Prawo karne. Część ogólna. Wykład porównawczy prawa karnego au-
strjackiego, niemieckiego i rosyjskiego obowiązującego w Polsce, Warszawa – Lublin –
Łódź – Poznań – Kraków 1920.
Mamak K., Prawo karne przyszłości, Warszawa 2017.
Marek A., Istota nieudolnego usiłowania przestępstwa, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny
i Socjologiczny” 1968, no. 1.
Mintz S.-J., Die Entwicklung des sogenannten untauglichen Versuchs im 19. Jahrhundert
unter dem besonderen Aspekt der Einordnung als Wahnverbrechen, Frankfurt am
Main 1994.
Platon, Laws, ed. M. Schofield, translated by T. Griffith, Cambridge University Press 2016.
Pławski S., Prawo karne (w zarysie). Część II, Warszawa 1966.
Rejman G., Usiłowanie przestępstwa w prawie polskim (Problem “bezpośredniości”), War-
szawa 1965.
Rittermann S., Karalność usiłowania, „Przegląd Prawa i Administracji” 1928.
Schmidt R., Strafrecht – Allgemeiner Teil. Grundlagen der Strafbarkeit. Aufbau des straf-
rechtlichen Gutachtens, Grasberg bei Bremen 2018.
Simester A.P., Spencer J.R., Sullivan G.R., Virgo G.J., Simester and Sullivan’s Criminal
Law. Theory and Doctrine, Oxford – Portland, Oregon 2013.
Sitarz O., Formy stadialne w prawie wykroczeń, in: Problemy wymiaru sprawiedliwości
karnej. Księga jubileuszowa Profesora Jana Skupińskiego, ed. A. Błachnio-Parzych,
J. Jakubowska-Hara, J. Kosonoga, H. Kuczyńska, Warszawa 2013.
Sitarz O., Kryminalizacja zachowań na przedpolu naruszenia dobra prawnego w uję-
ciu historycznym, in: Kara kryminalna. Perspektywa historyczna i penologiczna,
ed. T. Maciejewski, W. Zalewski, Gdańsk 2019.
Śliwiński S., Polskie prawo karne materialne. Część ogólna, Warszawa 1946.
Sójka-Zielińska K., Historia prawa, Warszawa 2015.
Spencer M., Attempt. A critical comparison between Denmark and England, „Kriminal-
istik Institut Stencilserie – Københavns Universitet” 1980, no. 1.
Trechsel S., Noll P., Pieth M., Schweizerisches Strafrecht. Allgemeiner Teil. 1, Allgemeine
Voraussetzungen der Strafbarkeit, Zürich – Basel 2017.
Vormbaum T., Bohlander M., A Modern History of German Criminal Law, translated
by M. Hiley, Springer 2014.
Wantoła M., Teoretyczne i dogmatyczne podstawy odpowiedzialności karnej za usiłowanie,
Kraków 2021.
Wróbel A., Usiłowanie w systemie prawa karnego Federacji Rosyjskiej, „Czasopismo Prawa
Karnego i Nauk Penalnych” 2017, no. 2.
Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna, Kraków 2014.
Zoll A., Konstytucyjne podstawy prawa karnego, in: System Prawa Karnego. Tom 2. Źródła
prawa karnego, ed. T. Bojarski, Warszawa 2011.