Consensual or Conflictual Vision of Social Structure (Some Remarks on the Functions of Modern Criminal Law in the Perspective of the Dilemma of Protection of Values or Management by Repression)

Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych Rok XXVII: 2023, numer 2
Journal of Criminal Law and Penal Studies Volume XXVII: 2023, No. 2

Piotr Kardas - Piotr Kardas – prof. dr hab., Katedra Prawa Karnego, Uniwersytet Jagielloński / professor, Department of Criminal Law, Jagiellonian University; ORCID: 0000-0002-8903-2417.

---

Full text in PDF (open access)

 

Keywords

Summary

The study is devoted to an attempt to determine whether the analyses carried out at the level of the philosophy, theory, and dogmatics of criminal law, as well as the approaches presented in the various criminological theories can be used in debates about the goals and functions of modern criminal law. The analyses carried out are based on the reconstruction of the current state of criminal law, dominated in many countries by penal populism. The coincidence of the repressiveness characteristic of the populist approach subordinated to the implementation of the concept of extreme deterrence, with the position
of the legal elite as to the goals and functions of criminal law, illustrates the state of tension and crises in which contemporary repressive law has found itself. The image of the public debate, characterized by the unambiguity of positions combined with the lack of perceptual openness to the views presented by the proponents of opposing approaches, provides a premise for the search for rational and verifiable arguments in disputes over the shape of criminal law. Given the limitations of the dogmatics of criminal law in the sphere of disputes about values, anthropological vision, and model of social structure make it reasonable to search for premises that order the debate about criminal law on other levels. In this regard, the study presents the systemic approaches presented in the philosophy of criminal law combined with an attempt to justify that complementary elements can be seen in them. Complementing the philosophical perspective is the perspective of criminal law theory, on which one can also find elements that are part of the universal approach to repressive law. Adding to this picture modern criminological theories, the study presents the thesis that modern criminal law serves multiple and sometimes opposing functions justified by reference to other assumptions and models of social structure. The multifunctionality of modern criminal law makes it unreasonable to refer to the dichotomy capturing alternatively the functions and goals of criminal law either as an instrument for the protection of socially valuable values or as a tool of management by repression. The text seeks to justify the position that modern criminal law performs, in part, both functions indicated above. At the same time, there are opportunities to rationally limit the instrumental use of criminal law as a tool of management by repression in the interests of power and certain social groups. The science of criminal law, encompassing the following perspectives: dogmatic, theoretical, and philosophical, can be a ground that provides premises and arguments to help resolve contemporary dilemmas. In particular, when it is seen that the approaches presented in the science of criminal law and criminology are not so much of an opposing and radically competitive nature, but are in fact complementary in a fundamental aspect, containing a complex set of assumptions and claims that allow for a holistic approach to the criminal law system.

Bibliography

Aktualne problemy i perspektywy prawa karnego, red. M. Mozgawa, P. Poniatowski, K. Wala, Warszawa 2022.
Anselmi M., Penal Populism in the Multi-populist Context of Italy in Paul Blokker and Manuel Anselmi, Multiple Populism. Italy as Democracy’s Mirror, London 2019.
Ashworth A., Kryteria ustalania proporcjonalności wyroku, „Ius et Lex” 2006, vol. 1, nr IV.
Ashworth A.J., Principles of Criminal Law, Oxford University Press 1995.
Barczak-Oplustil A., Górowski W., Iwański M., Małecki M., Mamak K., Zontek W., Tarapata S., Opinia w sprawie uchwalonej przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej na 12 posiedzeniu ustawy z 4.06.2020 o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na zapewnienie płynności finansowej przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 (druk senacki nr 142), „kipk.pl” z 15 czerwca 2020 r., < https://kipk.pl/ekspertyzy/opinia-w-sprawie-uchwalonej-przez-sejmrzeczypospolitej-polskiej-na-12-posiedzeniu-ustawy-z-dnia-4-czerwca-2020-r-o-doplatach-do-oprocentowania-kredytow-bankowych-udzielanych-nazapewnienie-plynnosci/ >.
Barczak-Oplustil A., Górowski W., Iwański M., Małecki M., Zontek W., Tarapata S., Wróbel W., Opinia do uchwały Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 maja 2019 r. w sprawie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, uchwalonej przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej na 81. posiedzeniu w dniu 16 maja 2019 r., „kipk.pl” z 9 czerwca 2019 r., < https://kipk.pl/ekspertyzy/opinia-do-uchwaly-senatu-rzeczypospolitej-polskiej-z-dnia-24-maja-2019-r-wsprawie-ustawy-o-zmianie-ustawy-kodeks-karny-oraz-niektorych-innych-ustawuchwalonej-przez-sejm-rzeczypospolitej/ >.
Barczak-Oplustil A., Małecki M., Tarapata S., Iwański M., Populistyczna nowelizacja prawa karnego. Ustawa z 7.07.2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (druk senacki nr 762), „kipk.pl” z 19 lipca 2022 r., < https://kipk.pl/ekspertyzy/populistyczna-nowelizacja-prawa-karnego/ >.
Barczak-Oplustil A., Pyrcak-Górowska M., Wprowadzenie, w: Środki zabezpieczające.
Ujęcie systemowe, red. A. Barczak-Oplustil, M. Pyrcak-Górowska, A. Zoll, Kraków 2021.
Buchała K., Koncepcje polityki kryminalnej w pracach Bronisława Wróblewskiego, „Studia Prawnicze” 1983, nr 3.
Carlisle E., Moody E., Ekonometryczna analiza poziomu przestępczości: więzienia, przestępczość o równania współzależne, „Ius et Lex” 2007, vol. 1, nr V.
Curato N., Politics of Anxiety, Politics of Hope: Penal Populism and Duterte’s Rise to Power, „Journal of Contemporary Southeast Asian Affairs” 2016, nr 35 (3).
Dąbrowska-Kardas M., Analiza dyrektywalna przepisów części ogólnej kodeksu karnego, Warszawa 2012.
Derek M., Karnoprawne znacznie woli dzierżyciela dobra prawnego, Kraków 2021.
Duff R.A., Karanie obywateli, „Ius et Lex” 2006, vol. 1, nr IV.
Duff R.A., Towards a modern legal moralism, „Criminal Law and Philosophy” 2014, t. 8, nr 1.
Feinberg J., The Moral Limits of the Criminal Law; vol. I: Harm to Others, Oxford University Press 1987.
Feinberg J., The Moral Limits of the Criminal Law; vol. II: Offense to Others, Oxford University Press 1985.
Feinberg J., The Moral Limits of the Criminal Law; vol. III: Harm to Self, Oxford University Press 1986.
Feinberg J., The Moral Limits of the Criminal Law; vol. VI: Harmless Wrongdoing, Oxford University Press 1988.
Garland D., Punishment and Modern Society. A Study in Social Theory, Oxford University Press 1990.
Garland D., The Culture of Control, Chicago 2001.
Giezek J., Funkcje prawa karnego w autorytarnym systemie sprawowania władzy, „Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem” 2021, nr 43/1.
Giezek J., W poszukiwaniu podstaw odpowiedzialności we współczesnym prawie karnym oraz możliwości ich naukowego uzasadnienia, w: Aktualne problemy i perspektywy prawa karnego, red. M. Mozgawa, P. Poniatowski, K. Wala, Warszawa 2022.
Grabowski A., Wprowadzenie, w: Argumenty i rozumowania prawnicze w konstytucyjnym państwie prawa. Komentarz, red. M. Florczak-Wątor, A. Grabowski, Kraków 2012.
Gruszecka D., Ochrona dobra prawnego na przedpolu jego naruszenia. Analiza karnistyczna, Warszawa 2012.
Gutowski M., Kardas P., Wykładnia i stosowanie prawa w procesie opartym na Konstytucji, Warszawa 2017.
Harcourt B.E., Joel Feinberg on Crime and Punishment: Exploring the Relationship Between the Moral Limits of the Criminal Law and the Expressive Function of Punishment, „Buffalo Criminal Law Review” 2001, vol.5.
von Hirsch A., Uzasadnienie istnienia u wymiaru kary we współczesnym retrybutywizmie, „Ius et Lex” 2006, vol. 1, nr IV.
Jakobs G., Buergerstrafrecht und Feindestrafrecht, w: Fundations and Limits of Criminal Law and Criminal Procedure – An anthology in memory of Professor Fu-Tsen Hung, Taipei 2003.
Jakobs G., Staatliche Strafe: Bedeutung und Zweck, Padeborn 2004.
Jakobs G., Strafrecht. Allgemeiner Teil. Die Grundlagen und die Zurechnungslehre, Berlin – New York 1993.
Kardas P., O osobliwościach przestępstw abstrakcyjnego narażenia na niebezpieczeństwo, „Państwo i Prawo” 2022, nr 11.
Kardas P., Ochrona wartości czy zarządzenie przez represję. Czy teoria prawa karnego i współczesne koncepcje kryminologiczne mogą stanowić źródło argumentów w sporach dotyczących kształtu prawa karnego?, złożone do druku w Księdze Jubileuszowej Profesora Krzysztofa Krajewskiego.
Kardas P., Prawo karne w świetle standardów konstytucyjnych, „Państwo i Prawo” 2022, nr 10.
Kardas P., Współczesne koncepcje ujmowania podstaw odpowiedzialności karnej oraz ich wpływ na stanowienie i stosowanie praw, w: Aktualne problemy i perspektywy prawa karnego, red. M. Mozgawa, P. Poniatowski, K. Wala, Warszawa 2022.
Kardas P., Zarządzanie konfliktem, Kraków 2019.
Kardas P., Zasady i dyrektywy sądowego wymiaru kary w kontekście proponowanych zmian normatywnych, w: Księga Jubileuszowa Profesor Violety Konarskiej-Wrzosek (w druku).
Kaufman W.R P., Honor and Revenge: A Theory of Punishment, Dordrecht – Heidelberg – New York – London 2013.
Kochanowski J., Ekonomiczne podejście do przestępczości, „Ius et Lex” 2007, vol. 1, nr V. Krajewski K., Sens i bezsens prohibicji. Prawo karne wobec narkotyków i narkomanii, Kraków 2001.
Krajewski K., Teorie kryminologiczne a prawo karne, Warszawa 1994.
Królikowski M., Sprawiedliwość karania w społeczeństwach liberalnych. Zasada proporcjonalności, Warszawa 2005.
Nowacki J., Problem moralnej indyferentności przepisów prawa pozytywnego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego, Nauki Humanistyczno-Społeczne” 1966, seria I, z. 47.
O’Malley P., Crime and Risk, London 2010.
Obama B., The President’s Role in Advancing Criminal Justice Reform, „Harvard Law Review” 2017, nr 3, vol. 130.
Oświadczenie z dnia 15 czerwca 2019 r. w sprawie komunikatu zamieszczonego na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości dnia 15 czerwca 2019 r.: „Ministerstwo Sprawiedliwości pozywa profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego za kłamstwo”, oświadczenie Krakowskiego Instytutu Prawa Karnego z 15 czerwca 2019 r., < https://kipk.pl/ekspertyzy/oswiadczenie-z-dnia-15-czerwca-2019-r-w-sprawie-komunikatuzamieszczonego-
na-stronie-ministerstwa-sprawiedliwosci-dnia-15-czerwca-2019-r-ministerstwo-sprawiedliwosci-pozywa-profesorow-uniw/ >.
Posner R., Economic Analysis of Law, New York 1998.
Posner R., Ekonomiczna teoria prawa karnego, „Ius et Lex” 2007, vol. 1, nr V.
Pratt J., Miao M., The end of penal populism; the rise of populist politics, „Archiwum Kryminologii” 2019, t. XLI, nr 2.
Pratt J., Penal Populism, New York 2007.
Rex S., Proporcjonalność i resocjalizacja. Szanse na pojednanie, „Ius et Lex” 2006, vol. 1,nr IV.
Stelmach J., Brożek B., Załuski W., Dziesięć wykładów o ekonomii prawa, Warszawa 2007.
Stelmach J., Próba systematyzacji treści moralnych występujących w polskim kodeksie karnym z 1969 roku, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace z Nauk Politycznych” 1979, nr 12.
Szczucki K., W poszukiwaniu legitymizacji etycznej zasad karnej, Warszawa 2020.
Tarapata S., Dobro prawne w strukturze przestępstwa, Warszawa 2016.
Utrat-Milecki J., Podstawy penologii. Teoria kary, Warszawa 2006.
Wąsek A., Prawo karne – minimum moralności?, „Anales UMCS Lublin” 1984, t. XXXI, nr 3, Sectio G. Wiliński P., Zarys teorii konfliktu w prawie karnym, Warszawa 2020.
Wronkowska S., O stanowieniu i ogłaszaniu prawa oraz o kulturze prawnej, „Państwo i Prawo” 2007, vol. LXII, nr 4.
Wronkowska S., Zieliński M., O korespondencji dyrektyw redagowania i interpretacji tekstu prawnego, „Studia Prawnicze” 1985, nr 3–4.
Wróbel W., Prawo karne a standardy konstytucyjne, w: Aktualne problemy i perspektywy prawa karnego, red. M. Mozgawa, P. Poniatowski, K. Wala, Warszawa 2022.
Wróblewski B., Prawo karne a moralność. Szkoła humanistyczna prawa karnego, Warszawa, Biblioteka „Gazety Administracji i Policji Państwowej”, t. V, B.d.w.
Wróblewski B., Studia z dziedziny prawa i etyki, Wilno 1934.
Zalewski W., Contrology and Criminal Law: Genesis, Current State, Perspectives, „Studia Iuridica Lublinensia” 2021, vol. 30, no 2.
Załuski W., Law and Evil. The Evolutionary Perspective, Cheltenham 2018.
Zoll A., Konstytucyjne aspekty prawa karnego, w: System Prawa Karnego. Tom 2. Źródła prawa karnego, red. T. Bojarski, Warszawa 2011.
Zoll A., O Normie prawnej z punktu widzenia prawa karnego, „Krakowskie Studia Prawnicze” 1990.