Autor: Kamil Mamak
Data publikacji: 28 marca 2017 r.
Pozycja w wydaniu internetowym: 3/2017

Artykuł porusza problematykę dozoru elektronicznego, który pomimo obecności w polskim systemie prawnym wciąż wzbudza skrajne problemy interpretacyjne. Tłem dla prowadzonych rozważań są kary pozbawienia i ograniczenia wolności. Poruszany jest także problem interpretacji stanu, w jakim znajduje się osoba elektronicznie dozorowana w kontekście przestępstwa samouwolnienia (art. 242 § 1 k.k.). Autor przekonuje, że kara wykonywana w systemie dozoru elektronicznego nie jest faktycznym pozbawieniem wolności. Nie każda reakcja karna nazwana przez ustawodawcę karą pozbawienia wolności będzie pozbawieniem wolności; należy bowiem wyróżnić tzw. formalne i faktyczne pozbawienie wolności. Osoba wykonująca karę w systemie dozoru elektronicznego nie jest faktycznie pozbawiona wolności, nie może więc odpowiadać za przestępstwo określone w art. 242 § 1 k.k. W końcowej części pracy sformułowane są także wnioski de lege ferenda mające uadekwatnić nazwy kar znajdujących się kodeksowym katalogu.

Autor: Tomasz Tyburcy
Data publikacji: 6 marca 2017 r.
Pozycja w wydaniu internetowym: 2/2017

Prawie powszechnie przyjmuje się, że w przypadku przestępstwa wymuszenia rozbójniczego (art. 282 k.k.) mienie nie przechodzi w posiadanie sprawcy natychmiast, jak ma to miejsce przy rozboju (art. 280 k.k.). W ten sposób rozróżnia się oba te przestępstwa. Sprawca wymuszenia rozbójniczego obejmuje mienie w posiadanie w przyszłości i przez to pokrzywdzony ma możliwość uratowania mienia poprzez zawiadomienie organów ścigania. W artykule zaprezentowano trzy koncepcje rozumienia znaczenia przesłanki „natychmiastowości”. Wydaje się, że znamiona rozboju i wymuszenia rozbójniczego krzyżują się ze sobą. Alternatywnym sposobem odróżnienia obu przestępstw jest uznanie, że zmuszenie do wydania rzeczy ruchomej natychmiast nie wypełnia znamion rozboju, lecz wymuszenia rozbójniczego. Porównywane typy czynów zabronionych różnią się stroną podmiotową (celem działania). Sprawca rozboju działa w celu przywłaszczenia rzeczy ruchomej. Natomiast sprawca wymuszenia rozbójniczego działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

Autor: Dominik Zając
Data publikacji: 21 lutego 2017 r.
Pozycja w wydaniu internetowym: 1/2017

Tekst stanowi dogmatyczną analizę przesłanek odpowiedzialności karnej opisanych w art. 165 k.k. prowadzoną z perspektywy czynu polegającego na produkcji oraz handlu dopalaczami. Opracowanie uwzględnia rozproszony charakter skutku, stanowiącego znamię omawianego przestępstwa, konfrontując konstrukcję typu czynu zabronionego z kryteriami obiektywnego przypisania skutku. W rezultacie autor dochodzi do wniosku, że przypisanie odpowiedzialności karnej za czyn polegający na produkcji i obrocie dopalaczami jest możliwe, jeśli w wyniku zachowania sprawcy dojdzie do narażenia na niebezpieczeństwo co najmniej 10 osób. Skutek w postaci sprowadzenia powszechnego niebezpieczeństwa ma charakter rozproszony i wymaga wielokrotnego narażenia na niebezpieczeństwo różnych osób. Każdy składowy skutek stanowiący znamię czynu zabronionego musi zostać przypisany sprawcy z wykorzystaniem kryteriów obiektywnego przypisania.

Autor: Jacek Barcik, Łukasz Pilarz
Data publikacji: 22 grudnia 2016 r.
Pozycja w wydaniu internetowym: 9/2016

Artykuł podejmuje problematykę znieważenia zwłok i szczątków ludzkich przez studentów medycyny w toku zajęć dydaktycznych. Badaniu podlegają znamiona czynu zabronionego z art. 262 § 1 k.k. pod kątem możliwego popełnienia tego przestępstwa przez studentów. Autorzy odwołują się do zasad analizy normatywnej oraz wskazują na okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną studenta za znieważenie zwłok ludzkich.

Autor: Ewa Plebanek
Data publikacji: 20 grudnia 2016 r.
Pozycja w wydaniu internetowym: 8/2016

Artykuł zawiera dogmatyczną analizę norm prawa karnego odnoszących się do ochrony życia i zdrowia istoty ludzkiej w prenatalnym okresie rozwoju. Punktem wyjścia dla prowadzonych rozważań jest proponowana definicja „dziecka poczętego” zawarta w obywatelskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży oraz Kodeksu karnego autorstwa Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej „Stop aborcji” (druk 784, Sejm VIII kadencji); definicja zarodka ludzkiego oraz zarodka ludzkiego zdolnego do prawidłowego rozwoju zawarta w art. 2 ust. 1 pkt 28 i art. 23 ust. 2 ustawy z dnia 25 czerwca 2016 o leczeniu niepłodności; projektowany art. 162a § 1 z projektu nowelizacji części szczególnej Kodeksu karnego autorstwa Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego z dnia 5 listopada 2013 r., przewidujący odpowiedzialność karną za czyny skierowane przeciwko życiu i zdrowiu człowieka w odniesieniu do czynów skierowanych przeciwko życiu i zdrowiu dziecka poczętego zdolnego do samodzielnego życia poza organizmem matki, a także ujęcie znamion czynności wykonawczej typów czynów zabronionych odnoszących się do ataków na życie i zdrowie istoty ludzkiej „w okresie prenatalnym” w wymienionych powyżej aktach normatywnych i ich projektach. Uwagi de lege ferenda i analizę przedstawionych rozwiązań poprowadzono z perspektywy ogólniejszych zasad prawa karnego i wskazań prawidłowej techniki legislacyjnej, zwracając przy tym uwagę na kwestie mogące budzić wątpliwości interpretacyjne. Celem niniejszego artykułu jest spojrzenie na aktualny stan prawny oraz propozycje jego zmiany w aspekcie dogmatycznym, z pominięciem aspektu kryminologicznego i aksjologicznego oraz sformułowanie na tej podstawie postulatów de lege ferenda.

Autor: Aleksander Wróbel
Data publikacji: 28 września 2016
Pozycja w wydaniu internetowym: 7/2016

W artykule omówiono instytucje usiłowania, dobrowolnego odstąpienia od popełnienia przestępstwa oraz czynnego żalu w ukraińskim prawie karnym. Poddano analizie rozwój wskazanych instytucji w kodeksach karnych obowiązujących na terenie dzisiejszej Ukrainy od lat 60. XX wieku. Ukraińskie prawo karne wyróżnia się od rozwiązań przyjętych w innych kodeksach karnych byłych państw radzieckich. Pierwszą odmiennością jest zdefiniowanie przestępstwa niezakończonego w ukraińskim Kodeksie karnym. Kolejną nowością jest instytucja czynnego żalu, która wspólnie z dobrowolnym odstąpieniem od popełnienia przestępstwa uzupełnia instytucję usiłowania.

Autor: Agnieszka Barczak-Oplustil
Data publikacji: 12 września 2016
Pozycja w wydaniu internetowym: 6/2016

Autorka przedstawia kilka krytycznych uwag do prezydenckiego projektu nowelizacji Kodeksu karnego oraz ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, który ukazał się 5 września 2016 r. Celem projektu jest zwiększenie ochrony osób małoletnich poniżej 15 roku życia oraz osób nieporadnych ze względu na swój stan psychiczny lub fizyczny. W projekcie proponuje się m.in. uzupełnienie art. 156 k.k. o nowe typy kwalifikowane, podwyższenie granic ustawowego zagrożenia karą za spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu oraz zaostrzenie sankcji za wybrane przestępstwa, których pokrzywdzonym jest małoletni do lat 15 lub osoba nieporadna. W artykule krytycznie odniesiono się do uzasadnienia projektowanych zmian, między innymi w zakresie zwiększenia ustawowych zagrożeń karą oraz skutków projektowanej nowelizacji w obszarze innych instytucji części ogólnej Kodeksu karnego. W artykule wskazano, że w omawianym projekcie nie przewidziano nowelizacji art. 10 § 2 k.k., co doprowadzi do niespójności uregulowań Kodeksu karnego; zauważono również, że nowelizacja art. 53 § 2 k.k. nie spełni zakładanych przez projektodawcę celów, ponieważ z faktu, że sąd musi uwzględnić przy wymierzaniu kary fakt popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego nie wynika, że wiek pokrzywdzonego automatycznie musi podwyższyć wysokość wymierzanej kary. Wątpliwości budzi również rozszerzenie katalogu przestępstw objętych prawnym obowiązkiem denuncjacji przy stosunkowo krótkim vacatio legis projektowanej ustawy, co może doprowadzić do częstego odwoływania się sprawców do instytucji usprawiedliwionego błędu co do bezprawności czynu.

Autor: Aleksander Wróbel
Data publikacji: 12 września 2016
Pozycja w wydaniu internetowym: 5/2016

Artykuł traktuje o instytucji usiłowania w rosyjskim systemie prawa karnego. Omawia rozwój instytucji od XIX wieku do współczesności. Analizie poddano zarówno literaturę przedmiotu, jak i orzecznictwo sądów rosyjskich. Rosyjskie prawo karne w zakresie usiłowania boryka się z dyskusją na temat potrzeby odejścia od pojęcia stadialności i przejścia do pojęcia przestępstwa niezakończonego. Przy nowym podejściu akcentuje się, że usiłowanie nie jest etapem popełnienia przestępstwa, lecz osobnym przestępstwem.

Autor: Jan Kluza
Data publikacji: 1 września 2016
Pozycja w wydaniu internetowym: 4/2016

W artykule został poddany analizie krytycznej projekt nowelizacji ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej, na mocy której proponuje się wprowadzenie nowego typu czynu zabronionego zakazującego przypisywanie odpowiedzialności Rzeczypospolitej Polskiej za nazistowskie zbrodnie z czasów II wojny światowej. Jest to kolejna próba penalizacji posługiwania się w dyskusji publicznej określeniem „polskie obozy śmierci”. Przepis art. 55a ustawy o IPN ma otrzymać brzmienie: „1. Kto publicznie i wbrew faktom przypisuje Narodowi Polskiemu lub Państwu Polskiemu odpowiedzialność lub współodpowiedzialność za popełnione przez III Rzeszą Niemiecką zbrodnie nazistowskie określone w art. 6 Karty Międzynarodowego Trybunału Wojskowego załączonej do porozumienia londyńskiego z dnia 8 sierpnia 1945 r. lub za inne przestępstwa stanowiące zbrodnie przeciwko pokojowi, ludzkości lub zbrodnie wojenne lub w inny sposób rażąco pomniejsza odpowiedzialność rzeczywistych sprawców tych zbrodni, podlega karze grzywny lub karze pozbawienia wolności do lat 3. Wyrok podawany jest do publicznej wiadomości. 2. Jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 1 działa nieumyślnie, podlega karze grzywny lub karze ograniczenia wolności. 3. Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego określonego w ust. 1 i 2, jeżeli dopuścił się tego czynu w ramach działalności artystycznej lub naukowej”. Analiza projektu prowadzi do wniosku, iż jest on przejawem populizmu penalnego, a konstrukcja proponowanego art. 55a ustawy o IPN obarczona jest wieloma wadami.

Autor: Kamil Mamak
Data publikacji: 22 lipca 2016
Pozycja w wydaniu internetowym: 3/2016

Artykuł zawiera propozycję wprowadzenia nowego środka karnego, zakazującego korzystania z serwisów społecznościowych takich jak np. Facebook czy Instagram. Zwiększa się liczba przestępstw popełnianych za pośrednictwem sieci społecznościowych. Tradycyjne środki reakcji karnej mogą nie realizować swoich celów w wypadkach czynów popełnianych w Internecie. Zdaniem autora, stosowny przepis mógłby otrzymać brzmienie: „Zakaz korzystania z internetowego serwisu społecznościowego obejmuje zakaz rejestrowania się, logowania oraz publikowania treści na wskazanym przez sąd serwisie”. Autor wskazuje na potrzebę wprowadzenia do Kodeksu karnego nowego środka karnego i omawia możliwe problemy związane z jego wprowadzeniem. Zaprezentowana propozycja stanowić powinna punkt wyjścia dla dyskusji nad potrzebą uwzględniania zmiany codziennych przyzwyczajeń społeczeństwa w katalogu ustawowych sposobów reakcji karnej.